Cuộc cách mạng quản lý tiền điện tử Nhật Bản! Từ thanh toán chuyển sang chứng khoán, thuế suất 20% sẽ được áp dụng

日本金融廳（FSA）發布報告，正準備將加密資產監管從該國的支付體系中轉移出來，納入專為投資和證券市場設計的框架。報告核心變化包括加強對首次交易所發行（IEO）的資訊揭露要求、打擊未註冊平台、明確禁止內線交易，並考慮將加密貨幣利潤稅率降至 20% 統一稅率。

Từ chuyển đổi quy phạm pháp luật từ Luật Thanh toán sang Luật Chứng khoán

（Nguồn: Nhật Bản Tài chính Văn phòng）

Việc đưa tiền mã hóa vào phạm vi quản lý của FIEA thể hiện sự thay đổi căn bản trong nhận thức của Nhật Bản về bản chất của tiền mã hóa. Báo cáo của FSA chỉ ra rằng, “tài sản mã hóa ngày càng được sử dụng như mục tiêu đầu tư trong và ngoài nước,” điều này tiết lộ quá trình phát triển của tiền mã hóa trong thực tế ứng dụng. Ban đầu, Nhật Bản đưa tiền mã hóa vào quản lý theo Luật Dịch vụ Thanh toán dựa trên giả định rằng các tài sản như Bitcoin có thể dùng làm phương tiện thanh toán. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của thị trường, tính chất đầu tư của tiền mã hóa đã vượt xa chức năng thanh toán ban đầu.

Sự thay đổi này không chỉ riêng của Nhật Bản mà còn là xu hướng quản lý toàn cầu. Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) lâu nay vẫn duy trì quan điểm phần lớn tiền mã hóa là chứng khoán, còn Khung pháp lý MiCA của Liên minh châu Âu cũng xem tài sản mã hóa như công cụ tài chính chứ không đơn thuần là phương tiện thanh toán. Cuộc cải cách lần này giúp Nhật Bản đồng bộ với xu hướng quốc tế, tạo điều kiện hợp tác quản lý xuyên biên giới và bảo vệ nhà đầu tư.

Việc đưa tiền mã hóa vào phạm vi quản lý của luật Chứng khoán mang lại những thay đổi thực chất. Thứ nhất, các chủ thể phát hành và giao dịch tiền mã hóa sẽ chịu sự quản lý nghiêm ngặt như thị trường chứng khoán truyền thống. Thứ hai, cơ chế bảo vệ nhà đầu tư sẽ được tăng cường đáng kể, bao gồm yêu cầu công bố thông tin, các điều khoản chống lừa đảo và cấm thao túng thị trường. Thứ ba, cơ quan quản lý sẽ có các công cụ thực thi mạnh mẽ hơn để xử lý các hành vi vi phạm.

Báo cáo nhấn mạnh cần xây dựng các biện pháp quản lý xem tiền mã hóa như sản phẩm tài chính để bảo vệ người dùng. Điều này cho thấy cơ quan quản lý Nhật Bản nhận thức rõ rằng, tính phức tạp và rủi ro của thị trường tiền mã hóa đã vượt quá khả năng quản lý của lĩnh vực thanh toán, cần có khung pháp lý toàn diện và nghiêm ngặt hơn của luật Chứng khoán. Nhận thức này tích cực, vì nó thừa nhận hợp pháp hóa tiền mã hóa như một tài sản tài chính mới, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng trật tự thị trường tốt hơn.

Yêu cầu công bố thông tin IEO toàn diện nâng cấp

Một trong những thay đổi cốt lõi khi đưa tiền mã hóa vào phạm vi quản lý của FIEA là tăng cường yêu cầu công bố thông tin về các đợt phát hành Token bán qua sàn (IEO) hoặc các token do sàn giao dịch tiền mã hóa quản lý. Văn bản chỉ rõ, “giao dịch tiền mã hóa của người dùng giống như giao dịch chứng khoán, có thể liên quan đến việc bán tài sản mã hóa mới hoặc mua bán các tài sản mã hóa đã lưu hành,” nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp thông tin kịp thời trong quá trình bán IEO.

IEO đóng vai trò quan trọng trong thị trường tiền mã hóa Nhật Bản. Khác với ICO (Phát hành Token lần đầu), IEO do các sàn giao dịch đứng ra dẫn dắt và bảo chứng, về lý thuyết mang lại sự an toàn bổ sung cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một số dự án IEO hoạt động không tốt sau khi niêm yết, thậm chí còn bị lừa đảo, cho thấy các khuôn khổ quản lý hiện tại còn nhiều hạn chế. Các yêu cầu công bố thông tin mới nhằm giải quyết các vấn đề này.

Yêu cầu mới về công bố thông tin IEO

Cấp sàn giao dịch: Phải cung cấp thông tin trước bán, gồm thông tin về thực thể chủ yếu đứng sau dự án, báo cáo kiểm tra mã nguồn của các chuyên gia độc lập, ý kiến phản hồi từ tổ chức tự quản lý.

Cấp nhà phát hành: Phải tiết lộ danh tính (dù dự án có phi tập trung hay không), mô tả chi tiết về cơ chế phát hành và phân phối token, mô hình kinh doanh và nguồn thu của dự án.

Các yêu cầu này tương tự như chế độ hồ sơ phát hành chứng khoán (Prospectus) trong thị trường chứng khoán. Trước khi niêm yết, công ty phải nộp hồ sơ đầy đủ về tình hình tài chính, mô hình kinh doanh, yếu tố rủi ro,… Yêu cầu mới về IEO sẽ đem chuẩn mực minh bạch này vào thị trường tiền mã hóa, giúp nhà đầu tư ra quyết định dựa trên thông tin đầy đủ.

Đặc biệt, yêu cầu “chuyên gia độc lập kiểm tra mã nguồn” rất đáng chú ý. Các rủi ro kỹ thuật của dự án tiền mã hóa thường bị bỏ qua, lỗ hổng hợp đồng thông minh có thể dẫn đến mất vốn hoặc thất bại dự án. Yêu cầu kiểm tra chuyên nghiệp sẽ nâng cao độ tin cậy kỹ thuật của dự án, đồng thời mở ra cơ hội mới cho ngành kiểm toán.

Yêu cầu “tiết lộ danh tính nhà phát hành bất kể dự án có phi tập trung hay không” thách thức các dự án cố tình né tránh trách nhiệm quản lý dưới vỏ bọc phi tập trung. Nhiều dự án tuyên bố “hoàn toàn phi tập trung”, nên không cần chịu sự quản lý truyền thống. Nhưng quy định mới của FSA rõ ràng, bất kể kiến trúc kỹ thuật như thế nào, chỉ cần liên quan đến phát hành và bán token, đều phải có chủ thể rõ trách nhiệm để quản lý.

Chống hoạt động trái phép và cấm nội gián

Khung pháp lý dự kiến còn trao cho cơ quan quản lý các công cụ mạnh mẽ hơn để trấn áp các nền tảng chưa đăng ký, đặc biệt là các nền tảng hoạt động ở nước ngoài hoặc liên quan đến các sàn phi tập trung. Đây là điểm đau dài hạn trong quản lý tiền mã hóa Nhật Bản. Nhiều sàn nước ngoài cung cấp dịch vụ cho người dùng Nhật, nhưng không đăng ký với FSA, dẫn đến lỗ hổng quản lý và thiếu bảo vệ nhà đầu tư.

Khung pháp lý mới sẽ cho phép FSA triển khai các hành động thi hành tích cực hơn, như chặn website các nền tảng chưa đăng ký, phong tỏa tài sản của họ tại Nhật, thậm chí hợp tác với các cơ quan quản lý nước ngoài để thực thi liên kết quốc tế. Sàn phi tập trung (DEX) là thách thức khác của quản lý vì không có thực thể vận hành trung tâm, khó truy trách nhiệm. Các đề xuất của FSA có thể yêu cầu DEX chỉ hoạt động tại Nhật sau khi chỉ định đại diện hoặc người phụ trách tuân thủ, tương tự quy định trong Khung pháp lý MiCA của EU.

Khung pháp lý cũng rõ ràng cấm hoạt động nội gián, phù hợp với Khung pháp lý thị trường tiền mã hóa EU (MiCA) và các quy định liên quan của Hàn Quốc. Nội gián là hành vi lợi dụng thông tin chưa công khai để giao dịch kiếm lời. Trong thị trường chứng khoán truyền thống, nội gián bị cấm chặt chẽ và xử lý nghiêm khắc. Nhưng trong thị trường tiền mã hóa, nội gián còn trong vùng xám pháp lý.

Việc đưa lệnh cấm nội gián vào thị trường tiền mã hóa mang ý nghĩa quan trọng. Nhiều thành viên nhóm dự án, nhà đầu tư sớm hoặc nhân viên sàn có thể nắm thông tin giá trị chưa công bố, như hợp tác lớn, nâng cấp kỹ thuật hoặc quyết định quản lý. Cấm nội gián sẽ bảo vệ nhà đầu tư bình thường khỏi thiệt hại do thông tin bất đối xứng, nâng cao tính công bằng của thị trường. Về thực thi, FSA cần xây dựng hệ thống giám sát để phát hiện các mô hình giao dịch đáng ngờ, phối hợp với sàn để xác định các đối tượng nội gián tiềm năng.

Thuế suất 20% thống nhất và thái độ thận trọng với ETF phái sinh

Trong bối cảnh chính phủ Nhật Bản xem xét giảm thuế tối đa trên lợi nhuận từ tiền mã hóa, tin tức về cải cách quản lý cũng rộ lên. Kế hoạch này dự kiến áp dụng mức thuế 20% đồng nhất cho tất cả lợi nhuận từ giao dịch tiền mã hóa. Đây là cải cách mà nhà đầu tư tiền mã hóa Nhật Bản đã mong đợi từ lâu. Hiện tại, lợi nhuận từ tiền mã hóa được xem như thu nhập linh tinh, áp dụng thuế lũy tiến, mức cao nhất lên đến 55% (bao gồm thuế quốc gia và địa phương). Mức thuế cao này đã làm giảm đáng kể động lực đầu tư, nhiều nhà đầu tư giữ chứ không bán để tránh nghĩa vụ thuế.

Thuế 20% đồng nhất sẽ phù hợp với thuế lợi nhuận vốn trên cổ phiếu, trái phiếu và các tài sản tài chính truyền thống, sự đối xử bình đẳng này sẽ xóa bỏ sự phân biệt về thuế đối với tiền mã hóa, khuyến khích nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường hơn. Đối với ngành công nghiệp tiền mã hóa, đây là tin tốt lớn, có thể thúc đẩy khối lượng giao dịch và hoạt động thị trường tăng rõ rệt. Tuy nhiên, thời gian thực thi và các chi tiết cụ thể của cải cách thuế vẫn chưa được công bố, nhà đầu tư còn chờ thông tin tiếp theo.

Thứ Ba, FSA cũng thể hiện thái độ thận trọng đối với các sản phẩm phái sinh của quỹ ETF tiền mã hóa nước ngoài, theo báo cáo, các tài sản cơ sở “không lý tưởng”. Thái độ này phù hợp với quan điểm bảo thủ của Nhật Bản về ETF tiền mã hóa. Trong khi Mỹ đã chấp thuận ETF giao dịch thực tế Bitcoin và Ethereum, Nhật Bản vẫn chưa theo kịp. Mối quan ngại của FSA chủ yếu tập trung vào độ biến động của tài sản cơ sở, rủi ro thao túng thị trường và vấn đề bảo vệ nhà đầu tư.