Bá quyền đồng USD bị 'tập kích'! Trung Quốc, Nga, Ấn Độ bí mật nâng bạc lên thành tài sản dự trữ

Từ tháng 7 năm 2024, giá bạc xuất hiện xu hướng bất thường, không còn biến động theo chỉ số đô la Mỹ mà lại có mối tương quan cao với tỷ giá Rupee và Nhân dân tệ. Tín hiệu này tiết lộ một kênh tài chính ngầm: do các lệnh trừng phạt, Nga bị mắc kẹt 40 tỷ USD trị giá Rupee tại Ấn Độ, và đã chuyển đổi số tiền này thành bạc vật chất thông qua Dirham UAE và Nhân dân tệ. Ấn Độ đã giảm mạnh thuế nhập khẩu bạc từ 15% xuống còn 6%, còn Nga lần đầu tiên liệt kê bạc là tài sản dự trữ chiến lược vào tháng 9.

Bế tắc 40 tỷ Rupee dưới lệnh trừng phạt USD

(Nguồn: Reuters)

Sau khi phương Tây áp đặt lệnh trừng phạt Nga năm 2022, dầu mỏ Nga không còn được thanh toán bằng USD, và Ấn Độ trở thành khách hàng lớn nhất. Chỉ trong vòng một năm, Ấn Độ đã mua hàng chục tỷ USD dầu Nga nhưng thanh toán bằng Rupee. Điều này tạo ra một vấn đề lớn: Rupee gần như vô dụng ngoài lãnh thổ Ấn Độ, không thể đổi sang USD (do bị trừng phạt), cũng không thể chuyển về Moscow (thị trường quốc tế không chấp nhận Rupee).

Đến tháng 5 năm 2023, Nga đã tích trữ hơn 40 tỷ USD dưới dạng Rupee. Ngoại trưởng Nga công khai phàn nàn: “Số tiền này ngoài lãnh thổ Ấn Độ chẳng có ý nghĩa gì.” 40 tỷ USD này trở thành “con tin”, bị mắc kẹt trong Ấn Độ mà không thể lưu thông. Khi hệ thống USD truyền thống sụp đổ, Nga buộc phải tìm lối thoát mới cho nguồn vốn – và đây chính là thời cơ để bạc lên ngôi.

Thiết kế tinh vi của kênh thương mại tam giác

(Nguồn: Trading View)

Để giải quyết bế tắc này, một kênh thương mại tam giác bí mật liên quan đến bốn loại tiền tệ và ba quốc gia đã được thiết lập. Cơ chế vận hành của kênh này vô cùng tinh vi, vượt qua sự giám sát của hệ thống USD:

Đầu tiên, Ấn Độ không chỉ thanh toán dầu mỏ bằng Rupee mà bắt đầu dùng Dirham UAE cho một phần khoản thanh toán. Tại sao chọn Dirham? Vì Trung Quốc cần Dirham để mua dầu mỏ Trung Đông, Dirham trở thành cầu nối tiền tệ then chốt của kênh này. Tiếp theo, Nga dùng Dirham nhận được để đổi sang Nhân dân tệ trên thị trường quốc tế. Dù Nhân dân tệ không phổ biến như USD, nó vẫn là một trong những đồng tiền dự trữ được chấp nhận rộng rãi.

Bước quan trọng nhất là bước thứ ba: Nga dùng Nhân dân tệ để mua bạc vật chất từ Trung Quốc. Bạc không phải tiền giấy, không bị kiểm soát bởi bất kỳ quốc gia nào và có giá trị kép về công nghiệp và tiền tệ. Cách làm này chuyển đổi tiền giấy thành tài sản vật chất, hoàn toàn vượt khỏi sự giám sát của hệ thống USD.

Ba lợi thế lớn của bạc so với USD

Không có thuộc tính quốc tịch: Bạc không thuộc về bất kỳ quốc gia nào, không bị kiểm soát bởi chính phủ đơn lẻ, không thể bị phong tỏa hay trừng phạt

Công dụng kép: Vừa là nguyên liệu công nghiệp thiết yếu (năng lượng mặt trời, điện tử), vừa là kim loại tiền tệ truyền thống, nhu cầu ổn định

Nguồn cung hạn chế: Trữ lượng bạc toàn cầu thấp hơn nhiều so với vàng, khi nhu cầu chuyển sang mục đích dự trữ sẽ gây ra tình trạng thiếu cung

Hành động chính thức xác nhận kế hoạch ngầm

Nếu như thương mại tam giác chỉ là suy đoán, thì hành động chính thức của hai quốc gia trong nửa cuối năm 2024 lại là sự thừa nhận công khai. Ngày 23/7/2024, đúng vào tháng giá bạc biến động bất thường, chính phủ Ấn Độ đột ngột thông báo giảm thuế nhập khẩu bạc từ 15% xuống còn 6%, mức giảm lên tới 60%. Thời điểm này hoàn toàn không phải ngẫu nhiên, chính phủ đang mở đường cho kênh bí mật này, khiến bạc đổ vào Ấn Độ trở nên rẻ và thuận tiện hơn rất nhiều.

Bằng chứng trực tiếp hơn đến từ Nga. Tháng 9/2024, Nga công bố ngân sách quốc gia ba năm tới, trong một dòng quy định không nổi bật, lần đầu tiên trong lịch sử Nga chính thức cấp ngân sách cho cơ quan quốc gia Gokhran mua bạc làm tài sản dự trữ chiến lược. Điều này tương đương với việc chính phủ Nga công khai thừa nhận: bạc không còn chỉ là kim loại công nghiệp, mà đã sánh ngang tầm quan trọng với vàng trong dự trữ quốc gia.

Hai động thái chính thức này diễn ra cùng trong một khoảng thời gian, xác nhận một thực tế: Trung Quốc, Nga và Ấn Độ đang phối hợp hành động nhằm nâng cấp bạc trở thành tài sản dự trữ mới. Đây không phải là hành động tự phát của thị trường, mà là chiến lược ở cấp độ quốc gia.

Logic thị trường của sự chuyển đổi vai trò bạc

Truyền thống, bạc được coi là hàng hóa công nghiệp, giá cả do cung cầu quyết định. Dùng bao nhiêu mua bấy nhiêu, tồn kho duy trì ở mức hợp lý là đủ. Nhưng một khi bạc được trao cho vai trò “dự trữ tiền tệ”, logic sẽ hoàn toàn thay đổi. Đặc điểm của dự trữ tiền tệ là “có bao nhiêu mua bấy nhiêu”, không phải để sử dụng mà để nắm giữ và bảo toàn giá trị.

Sự chuyển đổi vai trò này sẽ làm thay đổi căn bản cấu trúc cung cầu. Sản lượng bạc toàn cầu mỗi năm khoảng 1 tỷ ounce, trong đó 50% dùng cho công nghiệp, 30% cho đầu tư và trang sức, chỉ 20% là tồn kho. Nếu Nga, Trung Quốc và Ấn Độ bắt đầu mua bạc với vai trò dự trữ quốc gia với số lượng lớn, chỉ cần hấp thụ 10-15% sản lượng hàng năm cũng đủ khiến nguồn cung thị trường trở nên căng thẳng.

Quan trọng hơn là sự thay đổi về tâm lý kỳ vọng. Một khi thị trường nhận ra bạc không còn chỉ là “hàng công nghiệp dùng rồi bỏ” mà đã trở thành tài sản dự trữ cấp quốc gia, logic định giá của nhà đầu tư đối với bạc sẽ hoàn toàn được thiết lập lại. Tổng giá trị thị trường vàng khoảng 12 nghìn tỷ USD, bạc chỉ khoảng 1,5 nghìn tỷ USD; nếu bạc thực sự trở thành tiền tệ dự trữ, giá của nó còn dư địa tăng gấp nhiều lần.

Vết nứt ngầm trong quyền bá chủ USD

Ý nghĩa sâu xa nhất của câu chuyện này là: quyền bá chủ của đồng USD đang bị xói mòn theo cách không ai ngờ tới. Trong quá khứ, các nỗ lực phi USD hóa thường là đối đầu trực diện, như đồng Euro, đồng nhân dân tệ dầu mỏ… nhưng đều không hiệu quả do hiệu ứng mạng lưới của USD. Chiến lược bạc của Trung-Nga-Ấn là chiến thuật vòng vo, không đối đầu trực tiếp với USD mà âm thầm xây dựng một hệ song song trong thị trường hàng hóa.

Khi bạc trở thành phương tiện thanh toán và tài sản dự trữ giữa ba quốc gia, nó thực sự đóng vai trò là “tiền tệ bóng tối”. Đồng tiền bóng tối này không cần sự công nhận của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, không cần hệ thống SWIFT hỗ trợ, chỉ cần sự đồng thuận và giao nhận vật chất giữa ba nước. Đây là một con đường phi USD hóa kín đáo, khó bị trừng phạt hơn nhiều.