Hãy làm cho blockchain vĩ đại trở lại

Tác giả: Prathik Desai; Biên dịch: Block unicorn

Lời nói đầu

Thanh toán kỹ thuật số truyền thống vốn chậm chạp và tẻ nhạt.

Trước đây, các mạng lưới thông tin tài chính an toàn (SWIFT), hệ thống thanh toán bù trừ (ACH, RTGS) và hệ thống thẻ ngân hàng chỉ có thể chuyển tiền hàng loạt vào các ngày làm việc, và chúng ta hiếm khi chú ý đến những cơ sở hạ tầng này, trừ khi có sự cố xảy ra. Người dùng không cần quan tâm đến hạ tầng, nhưng lại phải trả mức phí chênh lệch và phí dịch vụ rất cao.

Blockchain đã thay đổi hoàn toàn điều này, nó mang lại cơ sở hạ tầng cho những quốc gia có đồng nội tệ bất ổn và nền kinh tế yếu kém.

Ví dụ, một công ty Mỹ chuyển tiền cho một tư vấn viên tại các quốc gia Nam Á hoặc Nam Mỹ. Trong trường hợp này, sử dụng stablecoin để thanh toán sẽ tạo ra sự khác biệt lớn. Giả sử một công ty Mỹ chuyển 1000 đô la cho nhà thầu tại Ấn Độ.

Phí do các nền tảng chuyển tiền truyền thống thu cao gấp 10 đến 70 lần so với blockchain.

Nếu cộng thêm phí chuyển khoản điện tín. Ngoài ra, còn có phí ngân hàng trung gian, cùng khoản chênh lệch tỷ giá ngoại tệ từ 1,5% đến 3% khi ngân hàng nhận cuối cùng đổi đô la Mỹ sang peso Mexico hoặc rupee Ấn Độ.

Tình huống này không chỉ giới hạn ở các nền kinh tế mới nổi. Ngay cả các doanh nghiệp muốn nhận tiền từ khách hàng nước ngoài, sau khi gửi hóa đơn 1000 đô la, tài khoản ngân hàng cũng chỉ nhận được 950 đô la hoặc ít hơn.

Ngược lại, chuyển USDC hoặc USDT trên Ethereum, Solana hoặc Tron chỉ mất vài giây hoặc vài phút để hoàn tất, phí tối đa chỉ khoảng 0,3 đô la. Tuy vậy, các nền tảng thanh toán xuyên biên giới truyền thống vẫn chiếm ưu thế. Tại sao?

Bởi vì ngoài chi phí thanh toán và tốc độ chuyển tiền, vẫn còn những yếu tố quan trọng hơn.

Sổ cái công khai & Bảng tính riêng tư

Hệ thống thanh toán truyền thống không minh bạch. Hồ sơ bảng lương chỉ có phòng nhân sự, phòng tài chính, ngân hàng và có thể là kiểm toán viên nhìn thấy. Những người khác chỉ biết dòng tiền vào và ra.

Blockchain công khai đã lật ngược mô hình này. Khi một công ty Mỹ trả lương cho tư vấn viên qua USDC trên Solana hoặc thanh toán cho nhà cung cấp ở Mexico hoặc Ấn Độ, bất cứ ai có trình duyệt blockchain đều có thể dựng lại các chi tiết như dải lương, danh sách nhà cung cấp và chi phí nguyên vật liệu.

Địa chỉ có thể ẩn danh, nhưng tôi từng viết rằng với công cụ của các công ty phân tích chuỗi, việc gom ví thành thực thể và tái tạo mẫu địa chỉ không phải là điều khó khăn.

Do đó, khi bạn hỏi giám đốc tài chính tại sao không áp dụng stablecoin trực tiếp vào lương và thanh toán nhà cung cấp, bạn sẽ nhận được một câu trả lời nhất quán: “Chúng tôi không thể công khai toàn bộ hoạt động kinh tế nội bộ.”

Nếu kênh thanh toán quá minh bạch, thì chỉ rẻ và nhanh là chưa đủ.

Đó là lý do tại sao thế giới cần các giải pháp thanh toán vừa có lợi thế blockchain, vừa có tầng bảo mật quyền riêng tư, giúp stablecoin đi sâu hơn vào phòng kế toán doanh nghiệp.

Chuỗi thanh toán chuyên dụng

Hiện đã có một số giao thức đang xây dựng loại chuỗi này.

Stable.xyz là một Layer-1 tương thích EVM, được Tether hỗ trợ, cho phép các tổ chức và cá nhân chuyển khoản ngang hàng với tốc độ gần như tức thì và cung cấp không gian khối chuyên dụng để đảm bảo sự riêng tư cho giao dịch.

Ngoài ra còn có thí nghiệm mạng mới nhất của Circle. Thông qua Circle Payments Network (CPN), nhà phát hành USDC đang xây dựng một mạng lưới kín, kết nối ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán (PSP) và công ty fintech qua một API duy nhất, giúp họ chuyển USDC với tốc độ gần như tức thì, đồng thời vẫn duy trì các tiêu chuẩn về truy cập, tuân thủ và quản lý rủi ro tương tự tài chính truyền thống.

Celo là một Layer-2 của Ethereum, hỗ trợ chuyển stablecoin với phí dưới 1 cent và thời gian khối khoảng 1 giây. Nó còn cung cấp trải nghiệm ưu tiên di động, hỗ trợ địa chỉ dựa trên số điện thoại. Gần đây, Celo bổ sung Nightfall, một lớp bảo mật zero-knowledge, cho phép doanh nghiệp thanh toán stablecoin B2B riêng tư, có thể ẩn số tiền và đối tác giao dịch khi cần thiết, đồng thời vẫn cho phép kiểm toán.

Tất cả các thử nghiệm này đều nhằm giải quyết một vấn đề chung: giữ được lợi thế của blockchain công khai như phạm vi toàn cầu, truy cập mở và thanh toán gần như tức thì, đồng thời bảo mật thông tin nhạy cảm.

Việc áp dụng các chuỗi thanh toán chuyên dụng này vẫn còn ở giai đoạn sơ khai và quá trình phát triển chưa hoàn thiện. Nhưng sự thay đổi đang diễn ra rõ rệt.

Các tổ chức tài chính lớn cũng đã nhập cuộc. Trong cuộc họp công bố kết quả quý 3, lãnh đạo Circle đề cập CPN đã ký thỏa thuận hợp tác giai đoạn đầu với nhiều ngân hàng lớn như Standard Chartered, Deutsche Bank, Société Générale và Santander.

Tháng 2/2025, Stripe đã mua lại nền tảng stablecoin Bridge với giá 1,1 tỷ USD. Thương vụ này sẽ giúp nhà cung cấp hạ tầng tài chính này tích hợp công nghệ của Bridge, phục vụ các doanh nghiệp giao dịch stablecoin toàn cầu nhanh hơn, rẻ hơn.

Chỉ cần xem qua bộ dữ liệu Artemis, so sánh khối lượng giao dịch stablecoin on-chain với Visa, hệ thống thanh toán tự động (ACH) và các hệ thống tài chính truyền thống khác, bạn sẽ thấy khoảng cách giữa chúng đang thu hẹp nhanh chóng.

Ba năm qua, khối lượng giao dịch stablecoin đã điều chỉnh đã tăng từ mức thấp hơn Visa lên khoảng 2,5 lần Visa, và từ chỉ là một phần nhỏ của ACH lên gần một nửa.

Biểu đồ cho thấy rõ ràng, việc stablecoin làm thay đổi hệ thống thanh toán truyền thống chỉ còn là vấn đề thời gian, không phải là câu hỏi liệu nó có xảy ra hay không.

Điều đáng chú ý trong tương lai là các blockchain ưu tiên quyền riêng tư, tập trung vào thanh toán sẽ phát triển như thế nào.

Nếu chúng có thể hỗ trợ doanh nghiệp thanh toán lương hàng loạt qua stablecoin chỉ với một API duy nhất, đó là bước tiến đúng hướng. Chúng cũng phải đảm bảo tính riêng tư trong khi vẫn cho kiểm toán viên truy cập thông tin cần thiết.

Hôm nay xin dừng tại đây, hẹn gặp lại các bạn ở bài tiếp theo.