Gizlilik Parası: Kripto Dünyasındaki Son 1000 Kat Fırsat

Yazar: mert | helius.dev Kaynak: X, @0xMert_ Çeviri:善欧巴, Jindeshi Caijing

Kısaca özetlemek gerekirse, Bitcoin’in doğuşunun ilk başlarında üç büyük sorunla karşılaşılmıştır: birincisi yasallık, ikincisi programlanabilirlik ve ölçeklenebilirlik, üçüncüsü ise gizlilik.

Bitcoin, trilyonlarca dolar büyüklüğünde varlık haline gelerek yasallık sorununu çözdü; Solana ve Ethereum ise programlanabilirlik ve ölçeklenebilirlik sorunlarını giderdi. Gizlilik ise kalan tek çözüm bekleyen sorun olarak duruyor (ve bu nedenle asimetrik kazançlar içeren piyasa açığı oluştu), Zcash gibi halka açık blokzincirler bu alanda öncülük ediyor.

Gizlilik teknolojilerini, son bin kat fırsat ya da son PvE savaş alanı olarak adlandırıyorum; bu sadece dikkat çekici bir pazarlama taktiği değil (ki bu etkisini gerçekten gösteriyor), daha da önemlisi piyasa içinde yavaş yavaş ortaya çıkan asimetrik fırsatlar ve boşluklar ile makro seviyedeki uygun zamanlamanın birleşimi. Bu alan yalnızca sıfık bilgi kanıtlarını değil, aynı zamanda mixer’lar, tam homomorfik şifreleme (FHE) ve güvenli çok taraflı hesaplama (MPC) gibi teknolojileri de kapsıyor.

Gelişim Süreci

Bitcoin, kriptografik punk hareketinden doğdu ve temel amacı, internetin yerel para birimini yaratmaktı; 2008 finansal krizine doğrudan bir yanıt olarak ortaya çıktı. İlk dönemlerde Bitcoin, yenilikçi, anarşist ve belirsizlik doluydu — kimse başarısına kesin gözüyle bakmıyordu, bu yüzden yasallık kazanmak en önemli hedef haline geldi. Tanınırlık arttıkça, Bitcoin’e iki temel soru yöneltildi: biri programlanabilirlik eksikliği (daha sonra ölçeklenebilirlik sorunu da ortaya çıktı), diğeri ise gizlilik eksikliği.

Ethereum’un ortaya çıkışı, programlanabilirlik sorununu çözmeyi amaçladı; Solana ise programlanabilirlik bağlamında ölçeklenebilirlik sorunlarına odaklandı. Son 5-8 yılda, kripto para alanındaki gelişmeler bu süreçleri takip etti ve Bitcoin’in yasal statüsü giderek kabul gördü. Gelecekte, programlanabilirlik ve ölçeklenebilirlik alanlarında sürekli iyileştirmeler devam edecek olsa da, büyük sıçramalar (bin katlar) pek olası görünmüyor — yani, sonraki gelişmeler daha çok marjinal iyileştirmeler olacak, büyük sıçramalar değil.

Diğer yandan, Zcash’in kurulması, başka bir büyük soru olan gizlilik sorununu çözmeye yöneliktir. İnsanlık teknolojik gelişimini bir ağaç gibi düşünürsek (şekil gibi), Zcash’in hedefi, gizlilik dalında bir atılım yapmaktır.

Gizlilik eksikliği sorunu, Satoshi Nakamoto’nun (ilk Bitcoin ile ilgili yazısında Zooko’nun görüşüne atıfta bulunmuştur) ve Håkon Fynn gibi sektör öncüleri tarafından da açık forumlarda kabul edilmiştir.

İlk yıllarda dijital nakitlerin temel sorunu çift harcama problemiydi (aynı fonun tekrar harcanması). Bu sorunu çözmek için, tüm kullanıcıların diğerlerinin bakiye bilgilerini görebilmesi gerekiyordu — bu da günümüzde blokzincirin şeffaf olması ve çift harcama sorununu çözmenin doğal sonucu olmuştur.

Aslında, Satoshi Nakamoto, Bitcoin’e gizlilik artırıcı sıfık bilgi kanıtı teknolojisini eklemeyi açıkça dile getirmiştir; bu, Bitcoin’in daha mükemmel hale gelmesini sağlayabilirdi. Ancak, o zamanlar bu teknolojinin çift harcama sorununu çözmek için nasıl kullanılacağı henüz bilinmiyordu ve bu teknoloji oldukça yeni sayılıyordu.

O zamanlar sıfık bilgi kanıtı teknolojisinin yeniliği, Zcash’in bu teknolojiyi ilk uygulayan ekip olmasıyla net biçimde görülebilir — bu, sadece kripto alanında değil, tüm sektörlerde ilk olma özelliği taşıyor.

Ancak, teknolojinin yeniliği ve geliştirme zorlukları nedeniyle, sıfık bilgi kanıtları zaman içinde birçok iterasyon geçirdi ve güvene dayalı varsayımları ortadan kaldırmak için gelişti. Bu nedenle, hem Zcash projesi hem de sıfık bilgi kanıtı teknolojisi genel olarak zor bir gelişim sürecinden geçti.

Bu durum hâlâ devam ediyor; sıfık bilgi kanıtı teknolojisi olgunlaşmaya başladı ve ölçeklenebilirlik/programlanabilirlik alanı ise teknolojik S eğrisinin üst sınırına yaklaşıyor.

Bugün, Bitcoin yasal kabul görmüş durumda, Solana ve Ethereum ise programlanabilirliğin ürün-pazar uyumunu kanıtladı. Gizlilik teknolojileri ise, yalnızca kalan alan olarak, asimetrik kazançlar getirebilecek bir alan olarak öne çıkıyor.

Gizlilik Teknolojileri İçin Fırsat Penceresi

Zaman açısından bakıldığında, şu an gizlilik teknolojilerinin gelişimi için kritik bir dönemdeyiz. Son dönemde kripto para alanı büyük ölçüde spekülasyon ve ticari çıkarlar tarafından yönlendirilse de, kripto paraların kökeni kriptografik punk hareketine dayanıyor — temel amaç, şifreleme ve kod kullanarak özgürlük ve gizliliği koruyan sistemler inşa etmekti. Şimdi ise, bu temel hedefe geri dönüyoruz.

Makro ortamla birleştiğinde: borç krizi yayılıyor, Bitcoin, egemen olmayan para birliğinin mümkün olduğunu kanıtladı, dünya genelinde (özellikle Avrupa’da) güç suiistimalleri ve gizlilik ihlalleri artıyor; ayrıca, kurumların zincir üstü ekosisteme yavaş yavaş girmesiyle gizlilik ihtiyacı daha da belirgin hale geliyor — bu çoklu faktörler, gizlilik teknolojilerinin ve sıfık bilgi kanıtlarının küresel çapta yayılmasını sağlayacak.

Ayrıca, gizlilik teknolojileri alanı, yüksek zorluk seviyesi, büyük etkisi ve yeniliğiyle öne çıkıyor; bu da yapay zeka alanından nitelikli yetenekleri çekme potansiyeline sahip. Bu durum, yeteneklerin akışını ve sermayenin takip etmesini sağlayan pozitif geri bildirim döngüsü oluşturacak ve alanın gelişimini hızlandıracak.

Dünyayı kapsayan ve engellenemeyen özel para birimi çağının, yavaş yavaş geldiğini söyleyebiliriz.

Not: Bitcoin, Solana ve Ethereum gibi projelerin büyüme alanı kalmadığını düşünmüyorum; bunların önümüzdeki dönemlerde de ölçeklerinin daha da büyüyeceğine inanıyorum. Ancak, şu anki büyüklükleriyle, tekrar yüzlerce kat artış olasılığı oldukça düşük.