Nâng cấp Fusaka của Ethereum sẽ bắt đầu vào tối nay: Phí giao dịch Layer 2 có thể bước vào “thời đại xu”?

Thời gian kích hoạt mainnet Ethereum đã được ấn định vào 21:49 UTC ngày 3 tháng 12, tương ứng với slot khối 13,164,544. Bản nâng cấp lần này mang tên Fusaka, là một động thái then chốt tiếp theo trong giai đoạn mở rộng “Surge” của Ethereum sau bản cập nhật Pectra hồi tháng 5 năm nay.

Mục tiêu cốt lõi của bản nâng cấp này rất rõ ràng: giúp phí Layer 2 rẻ hơn, thông lượng mạng mạnh hơn. Dự kiến phí Layer 2 sẽ giảm mạnh từ 40% đến 60%, thậm chí trong một số trường hợp có thể giảm tới 90%.

01 Cột mốc nâng cấp: Thời khắc đếm ngược toàn cầu

Nâng cấp Fusaka đã bước vào giai đoạn đếm ngược cuối cùng. Theo xác nhận chính thức từ Quỹ Ethereum, thời gian kích hoạt mainnet được đặt vào 21:49 UTC ngày 3 tháng 12.

Chuyển sang giờ Việt Nam, thời gian cụ thể là 5:49 sáng ngày 4 tháng 12, tương ứng với slot khối 13,164,544.

Bản nâng cấp này khác biệt so với trước đây khi đã được triển khai và xác thực hoàn toàn trên ba testnet: Holesky, Sepolia, Hoodi.

Quỹ Ethereum thậm chí đã dành ra 2 triệu đô la cho chương trình thưởng lỗi nhằm đảm bảo quá trình nâng cấp mainnet diễn ra suôn sẻ.

02 Cốt lõi kỹ thuật: Sự kết hợp giữa PeerDAS và BPO

Nâng cấp Fusaka bao gồm khoảng 12 đề xuất cải tiến Ethereum, với trọng tâm kỹ thuật là sự kết hợp sáng tạo giữa công nghệ PeerDAS và lộ trình nâng cấp BPO.

PeerDAS, viết tắt của Peer Data Availability Sampling, là công nghệ lấy mẫu khả dụng dữ liệu dựa trên mạng ngang hàng.

Khi công nghệ này đi vào hoạt động, validator chỉ cần lấy mẫu 1/8 dữ liệu blob mà không cần tải xuống toàn bộ. Thay đổi này giúp giảm trực tiếp nhu cầu băng thông và lưu trữ của node.

BPO là cơ chế hard fork nhẹ, chỉ thay đổi tham số mà không thay đổi mã nguồn. Nó giúp Ethereum giải quyết vấn đề mở rộng mà không phải chờ đợi một hard fork lớn mỗi khi muốn điều chỉnh số lượng Blob.

03 Bước nhảy hiệu suất: Từ 6 lên 21 Blob mỗi block

Trước Fusaka, mỗi block trên Ethereum chỉ xử lý được 6 blob, gây hạn chế lớn đến thông lượng dữ liệu giữa L1-L2.

Bản nâng cấp này, nhờ công nghệ PeerDAS, đã nâng số lượng blob tối đa mỗi block từ 6 lên 21 đến 48. Giới chuyên môn cho rằng khả năng mở rộng tăng tới 8 lần.

Giới hạn gas mỗi block cũng được nâng từ 30 triệu lên 60 triệu, thậm chí một số tài liệu kỹ thuật cho biết có thể lên tới 150 triệu. Nhờ vậy, năng lực xử lý giao dịch lớp nền L1 sẽ đạt mức 40 đến 60 TPS.

04 Tác động thị trường: Đòn bẩy cho hệ sinh thái L2 và giá ETH

Trên thị trường, nâng cấp Fusaka được xem là một trong những chất xúc tác giúp Ethereum quay trở lại ngưỡng 3,000 USD. Gần đây, giá ETH biến động đáng kể, từ khoảng 2,852 USD tăng nhanh lên gần 2,980 USD.

Chuyên gia phân tích Ted Pillows nhận định, nếu ETH có thể duy trì ổn định trên 3,000 USD, giá có khả năng tiếp tục tăng tới 3,400 USD.

Đối với các mạng Layer 2 như Arbitrum, Optimism, Base, việc giảm áp lực băng thông từ Fusaka sẽ chuyển hóa trực tiếp thành phí giao dịch thấp hơn. Thông lượng mạng lý thuyết có thể đạt 10,000+ TPS.

Nhà đầu tư tổ chức cũng thể hiện rõ sự quan tâm tới Ethereum. Tính đến 26 tháng 11, ETF Ethereum giao ngay đã ghi nhận bốn phiên liên tiếp hút ròng, tổng dòng tiền vào đạt 60.8 triệu USD.

05 Lộ trình nâng cấp phân lớp: Tiến từng bước để mở rộng an toàn

Lộ trình Fusaka áp dụng chiến lược “ba bước” thận trọng thay vì nâng cấp một lần, nhằm đảm bảo ổn định và bảo mật mạng.

Giai đoạn đầu tiên là ngày 3 tháng 12 với nâng cấp Fusaka, trạng thái tham số Target: 6 / Max: 9, đồng nhất với phiên bản Pectra. Đây là “giai đoạn quan sát an toàn” để xác thực tính ổn định của PeerDAS với lưu lượng hiện tại.

Giai đoạn hai là BPO 1, dự kiến ngày 9 tháng 12, điều chỉnh tham số lên Target: 10 / Max: 15.

Giai đoạn ba là BPO 2, dự kiến vào ngày 7 tháng 1 năm 2026, tham số cuối cùng là Target: 14 / Max: 21. Điều này đồng nghĩa với việc năng lực cuối cùng sẽ gấp 2.3 lần trước nâng cấp.

06 Thay đổi cho nhà phát triển: Giới hạn mới từ EIP-7825

Điểm thay đổi quan trọng trong Fusaka là EIP-7825, đặt giới hạn gas cho mỗi giao dịch.

Trước nâng cấp, một giao dịch có thể sử dụng hết toàn bộ gas của block, tạo rủi ro DoS trong môi trường thực thi song song. Sau nâng cấp, mỗi giao dịch bị giới hạn ở mức 2²⁴, tương đương 16.78 triệu gas.

Thay đổi này ảnh hưởng trực tiếp đến các thao tác tiêu tốn nhiều gas như triển khai hợp đồng lớn, xử lý batch khối lượng cao, hoặc router/aggregator thực hiện nhiều call trong một giao dịch. Nhà phát triển cần chia nhỏ các thao tác lớn thành nhiều giao dịch nhỏ.

07 Cạnh tranh hệ sinh thái: Định vị chiến lược Rollup dựa trên Ethereum

Nâng cấp Fusaka sẽ giúp mainnet Ethereum dần trở thành nền tảng thanh toán có dung lượng cao. Việc điều chỉnh vị thế này đánh dấu bước chuyển từ “nền tảng thực thi” sang “lớp thanh toán và khả dụng dữ liệu”.

Các giải pháp L2 dựa trên Rollup sẽ có môi trường phát triển thuận lợi hơn, nhờ tận dụng hiệu quả tính khả dụng dữ liệu của mainnet.

Đồng thời, EIP-7917 giới thiệu tính năng người đề xuất xác định trước, mở đường cho Rollup “dựa trên Ethereum”. Theo đó, validator Ethereum sẽ chịu trách nhiệm sắp xếp giao dịch L2.

08 Lộ trình tiếp theo: Từ Fusaka đến Glamsterdam

Sau Fusaka, bản cập nhật lớn tiếp theo của Ethereum đã được lên lịch: Glamsterdam, dự kiến diễn ra vào năm 2026.

Glamsterdam sẽ giới thiệu hai công nghệ then chốt: ePBS (đề xuất tách biệt người đề xuất - người xây dựng được nhúng) và BALs (danh sách truy cập cấp block).

Những công nghệ này sẽ tiếp tục tối ưu khả năng xử lý MEV của Ethereum và nâng cao hiệu quả thực thi. Nếu Fusaka triển khai thành công, đây sẽ là bước chuyển từ nâng cấp rời rạc sang chiến lược mở rộng hợp nhất, cân bằng giữa phi tập trung và thông lượng cao.

Đồng sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin, tỏ ra lạc quan về tương lai phát triển của mạng lưới, đồng thời gợi ý khả năng tiếp tục nâng giới hạn gas trong khi vẫn giữ vững bảo mật.

Triển vọng tương lai

Trên mặt trận hệ sinh thái Layer 2, các nhà vận hành node Arbitrum đã chuẩn bị sẵn sàng từ sớm. Với Optimism, Base và các mạng Layer 2 chủ đạo khác, lợi ích công nghệ này cũng sẽ được đồng bộ khai thác.

Ethereum đã hoàn tất quá trình chuyển mình từ “siêu máy tính thế giới” sang “lớp thanh toán toàn cầu”. Fusaka chính là cột mốc kỹ thuật góp phần thúc đẩy bước chuyển này, tái định nghĩa vai trò và ranh giới của Ethereum trong thế giới crypto.

Phí Layer 2 bước vào “thời đại xu lẻ”, điều này có ý nghĩa gì cho thị trường tiền mã hóa? Câu trả lời là, bản nâng cấp này không chỉ giảm chi phí giao dịch, mà còn có thể tái phân bổ hệ sinh thái và dòng lưu lượng, mở ra chương mới cho hệ sinh thái Ethereum.