Đừng Để Bị Thanh Lý: Trò Chơi Giá Thanh Lý Mà Bạn Cần Thành Thạo

Cơ Bản: Điều Gì Khiến Vị Thế Của Bạn Bị Rekt?

Thanh lý xảy ra khi Giá Đánh Dấu (Mark Price) chạm đến Giá Thanh Lý (Liquidation Price)—nói đơn giản là vị thế của bạn bị đóng cưỡng bức vì bạn đã chạm đến ngưỡng ký quỹ duy trì. Hãy hình dung như nhà môi giới của bạn nói “hết game rồi, chúng tôi sẽ đóng vị thế này dù bạn có muốn hay không.”

Ví dụ đơn giản: Giá thanh lý là 15,000 USDT, Giá đánh dấu là 20,000 USDT. Khi giá rớt xuống 15K, bùm—bạn bị thanh lý. Khoản lỗ chưa thực hiện của bạn vừa ăn hết lớp đệm ký quỹ duy trì.

Isolated Margin: Sandbox Quản Lý Rủi Ro

Với isolated margin, ký quỹ vị thế của bạn được khóa riêng biệt—tách khỏi số dư tài khoản. Tin tốt? Mức lỗ tối đa của bạn chỉ giới hạn trong số tiền bạn bỏ vào vị thế đó. Tin xấu? Bạn vẫn có thể bị rekt nặng nếu không quản lý đòn bẩy cẩn thận.

Công Thức (Vị Thế Long):

LP = Giá Mở Vị Thế - [(Ký Quỹ Ban Đầu - Ký Quỹ Duy Trì) / Khối Lượng Vị Thế] - (Ký Quỹ Bổ Sung / Khối Lượng Vị Thế)

Tính Toán Nhanh:

• Ký Quỹ Ban Đầu = (Kích Thước Hợp Đồng × Giá Mở Vị Thế) / Đòn Bẩy
• Ký Quỹ Duy Trì = (Giá Trị Vị Thế × Tỷ Lệ Ký Quỹ Duy Trì (MMR)) - Số Tiền Giảm Trừ Ký Quỹ Duy Trì

Ví Dụ Thực Tế 1: Bạn mua 1 BTC tại 20,000 USDT với đòn bẩy 50x, không thêm ký quỹ.

• Ký Quỹ Ban Đầu = 1 × 20,000 / 50 = 400 USDT
• Ký Quỹ Duy Trì (giả sử MMR 0.5%) = 1 × 20,000 × 0.5% = 100 USDT
• Giá Thanh Lý = 20,000 - (400 - 100) = 19,700 USDT

Vậy nếu BTC giảm về 19,700, bạn xong đời. Bạn chỉ có 300 USDT “room” thôi.

Ví Dụ Thực Tế 2 (Thêm Ký Quỹ Dự Phòng): Short 1 BTC tại 20,000 USDT với đòn bẩy 50x, sau đó nạp thêm 3,000 USDT.

• Tính toán như trên: 400 USDT ký quỹ ban đầu, 100 USDT ký quỹ duy trì
• LP = [20,000 + (400 - 100)] + (3,000 / 1) = 23,300 USDT

Thêm ký quỹ đẩy giá thanh lý của bạn xa khỏi giá vào lệnh—bạn mua thêm sự an toàn.

Ví Dụ Thực Tế 3 (Funding Fees Ăn Mòn Ký Quỹ): Cái này đau. Bạn long 1 BTC tại 20,000 USDT với 50x, LP là 19,700 USDT. Nhưng bạn phải trả 200 USDT phí funding và không còn tiền mặt—phí bị trừ trực tiếp vào ký quỹ vị thế.

• LP mới = [20,000 - (400 - 100)] - (200 / 1) = 19,900 USDT

200 USDT phí funding vừa kéo giá thanh lý của bạn tiến gần giá hiện tại thêm 200 USDT. Ngày càng ngặt nghèo.

Cross Margin: Hồ Chia Sẻ (Phức Tạp Hơn)

Cross margin mới là nơi mọi thứ trở nên thú vị. Số dư khả dụng được chia sẻ cho tất cả các vị thế, nhưng ký quỹ ban đầu của mỗi vị thế vẫn tách biệt. Điều này có nghĩa:

1. Giá thanh lý của bạn luôn thay đổi vì số dư khả dụng biến động theo P&L chưa thực hiện
2. Lỗ chưa thực hiện làm bạn đau (vì nó giảm số dư khả dụng)
3. Lãi chưa thực hiện không giúp gì (đa số sàn không tính nó vào ký quỹ)
4. Khi gần bị thanh lý, hiệu ứng domino diễn ra rất nhanh

Công Thức Chính (Long với Lãi Chưa Thực Hiện):

LP = [Giá Vào Lệnh - (Số Dư Khả Dụng + Ký Quỹ Ban Đầu - Ký Quỹ Duy Trì)] / Khối Lượng Vị Thế Ròng

Trường Hợp 1: Hedge Hoàn Hảo = Không Bao Giờ Bị Thanh Lý

Giữ 1 BTC long và 1 BTC short BTCUSDT dưới cross margin? Lãi chưa thực hiện bên này luôn bù lỗ bên kia. Không có rủi ro thanh lý.

Trường Hợp 2: Hedge Một Phần (Thực Tế Rối Rắm)

Trader giữ:

• 2 BTC long tại 10,000 USDT (lỗ chưa thực hiện: 1,000 USDT tại giá đánh dấu 9,500)
• 1 BTC short tại 9,500 USDT (luôn có lời khi giá tăng)
• Số dư khả dụng: 3,000 USDT

Lệnh short không bao giờ bị thanh lý. Với lệnh long, chỉ tính vị thế ròng: 2 - 1 = 1 BTC.

• Ký quỹ ban đầu = (1 × 10,000) / 100 = 100 USDT
• Ký quỹ duy trì = 1 × 10,000 × 0.5% = 50 USDT
• LP = [9,500 - (3,000 + 100 - 50)] / 1 = 6,450 USDT

Trường Hợp 3: Hỗn Loạn Nhiều Coin

Giữ BTCUSDT long, ETHUSDT long, BITUSDT short trên cross margin:

1. BTCUSDT: 1 BTC long tại 20,000 USDT, đòn bẩy 100x, lỗ chưa thực hiện 500 USDT (Mark: 19,500)

   • IM: 200 USDT, MM: 100 USDT
   • LP: 19,500 - (2,500 + 200 - 100) / 1 = 16,900 USDT

2. ETHUSDT: 10 ETH long tại 2,000 USDT, 50x đòn bẩy, lãi chưa thực hiện 100 USDT

   • IM: 400 USDT, MM: 100 USDT
   • LP: 2,000 + (2,500 + 400 - 100) / 10 = 2,280 USDT

3. BITUSDT: 10,000 BIT short tại 0.6 USDT, 25x đòn bẩy

   • IM: 240 USDT, MM: 60 USDT
   • LP: 0.6 + (2,500 + 240 - 60) / 10,000 = 0.788 USDT

Rút Ra Cốt Lõi: Khi một vị thế lỗ sâu hơn trong cross margin, nó “ăn” vào số dư khả dụng chung, đẩy toàn bộ LP các vị thế khác tiến sát ngưỡng thanh lý. Hiệu ứng dây chuyền.

Tóm Lại

• Isolated margin = Giá thanh lý đơn giản, dễ tính, lỗ giới hạn ở từng vị thế
• Cross margin = Giá thanh lý biến động, tận dụng vốn hiệu quả hơn, nhưng chỉ một vị thế lỗ có thể kéo cả tài khoản vào nguy hiểm
• Phí funding rất nguy hiểm—chúng là sát thủ thầm lặng của những vị thế tưởng vững chắc
• Lỗ chưa thực hiện trong cross margin là “thật” ngay lập tức; lãi chưa thực hiện không giúp gì
• Đòn bẩy càng thấp, LP càng xa giá hiện tại = càng an toàn

Luôn biết rõ giá thanh lý của bạn, theo dõi nó, bổ sung ký quỹ nếu chưa chắc chắn. Bị thanh lý = lợi nhuận 0% mãi mãi.