# CEX vs DEX: Bạn có thực sự hiểu sự khác biệt giữa chúng không?

Người mới bắt đầu với tiền điện tử thường bị hai khái niệm này làm cho mông lung, hôm nay chúng ta sẽ nói rõ bằng cách đơn giản nhất.

**Hiểu đơn giản**: CEX giống như ngân hàng, DEX giống như giao dịch ngang hàng. Một cái có người quản lý, một cái tự động khớp. Chỉ đơn giản vậy thôi.

# # CEX (sàn giao dịch tập trung) là gì

Binance, OKX như vậy là CEX. Bạn phải đăng ký tài khoản, xác thực danh tính, và nạp coin vào mới có thể giao dịch. Nền tảng sẽ giúp bạn kết nối người mua và người bán, từ đó kiếm phí giao dịch.

**Ưu điểm：**
- Thân thiện với người mới: Giao diện đơn giản, hỗ trợ mua coin bằng thẻ tín dụng, có dịch vụ khách hàng trực tiếp.
- Cảm giác an toàn về tài chính mạnh: Mất mật khẩu tài khoản vẫn có thể khôi phục, chuyển khoản chuyển sai địa chỉ cũng có thể lấy lại.
- Dịch vụ một cửa: Giao dịch, quản lý tài chính, NFT, P2P đều trong một ứng dụng
- Tính thanh khoản sâu: Giao dịch lớn diễn ra nhanh, trượt giá thấp

**Nhược điểm:**
- Phí giao dịch thường khá đắt (mặc dù các công ty lớn có lợi thế cạnh tranh)
- Đồng tiền của bạn thực ra không nằm trong tay bạn (nếu nền tảng phá sản, bạn cũng sẽ gặp xui xẻo)
- Dễ bị hacker nhắm đến (Bài học từ Mt.Gox vẫn còn nhớ rõ)

# # DEX (sàn giao dịch phi tập trung) là gì

Giao dịch trên chuỗi, tự động thực hiện giao dịch bằng hợp đồng thông minh. Không cần đăng ký, chỉ cần có ví và tiền điện tử là có thể chơi. Uniswap, Curve là những ví dụ.

**Ưu điểm:**
- Tiền mã hóa luôn là của bạn: không ai có thể đóng băng, không ai có thể đánh cắp, chỉ cần bạn quản lý tốt khóa riêng.
- Bảo mật tuyệt đối: Không cần xác thực danh tính, không ai biết bạn là ai
- Ngưỡng vào thấp: Mọi người, ở bất kỳ nơi nào trên thế giới cũng có thể sử dụng.
- Nơi phát hành tiền mới: 99% các dự án mới ra mắt trên DEX trước tiên
- Ngưỡng thật sự thấp: chỉ cần có ví, có phí gas là được.

**Nhược điểm:**
- Đường cong học tập dốc: phí gas, trượt giá, tính thanh khoản, quản lý ví đều là cạm bẫy.
- Sai rồi không ai cứu: Tiền gửi nhầm địa chỉ sẽ vĩnh viễn mất, không có dịch vụ khách hàng nào giúp bạn.
- Tính thanh khoản thấp: Các đồng coin nhỏ giao dịch khó khăn, giao dịch số lượng lớn dễ bị ảnh hưởng bởi giá cả
- Khó để rút và nạp tiền bằng fiat: Hầu như không thể trực tiếp mua bằng thẻ tín dụng

# # chọn cái nào

**Người mới/Người lười** → CEX
- Chỉ muốn mua bán đơn giản các đồng tiền chính
- Không tin tưởng vào việc quản lý khóa cá nhân của bản thân
- Cần hỗ trợ từ con người

**Nhà thám hiểm/Tín đồ DeFi** → DEX
- Theo đuổi quyền kiểm soát tài sản hoàn toàn
- Phải chơi các dự án mới và đồng tiền nhỏ
- Sẵn sàng dành thời gian học các công cụ trên chuỗi.
- Quan tâm đến quyền riêng tư

**Gợi ý thực tế**: Sử dụng cả hai. CEX để thực hiện giao dịch chính và nạp/rút tiền fiat, DEX dùng để khai thác, LP, theo dõi đồng coin mới. Như vậy vừa an toàn vừa linh hoạt.