Meme coin: Cuộc vui tài chính và gương xã hội trong kỷ nguyên số

Meme coin là một trong những hiện tượng nổi bật và cũng gây nhầm lẫn nhất trong lĩnh vực tiền điện tử. Từ một hệ sinh thái khổng lồ phát sinh từ một meme chó Shiba Nhật Bản, đến Dogecoin được một CEO của một công ty công nghệ đưa lên mặt trời, những token xuất phát từ trò đùa, phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng này, với sự biến động giá cả dữ dội và hiệu ứng tài sản khổng lồ, liên tục tác động đến các quan niệm giá trị của thế giới tài chính truyền thống.

Chúng thực sự là những bong bóng số không có giá trị, hay đại diện cho một loại tài sản hoàn toàn mới? Đặt chúng trước gương của tài chính truyền thống và tiến hành phân tích vai trò một cách sâu sắc, chúng ta sẽ nhận ra rằng Meme币 không phải là một vai trò đơn lẻ, mà là sự pha trộn và khuếch đại của nhiều vai trò bị gạt ra ngoài lề hoặc bị đàn áp trong thế giới tài chính truyền thống, nó vừa là sự giải phóng tối thượng của ham muốn đầu cơ, vừa là biểu tượng tài chính của văn hóa cộng đồng, đồng thời có thể là một "gương soi quái vật" để xem xét bản chất của tài chính hiện đại.

Một, khía cạnh thị trường: "Xổ số rủi ro cao" và "Cổ phiếu thần tiên hoặc trái phiếu rác"

Từ góc nhìn tài chính truyền thống, Meme coin khác xa so với các công cụ "đầu tư giá trị" mà nhà đầu tư thông thường tiếp xúc trong tài chính truyền thống (như cổ phiếu blue-chip, trái phiếu chính phủ); nó tương ứng chính xác nhất với xổ số và chip casino.

Cá cược rủi ro cao hoặc "cược sòng bài". Tinh thần của xổ số truyền thống là người mua trả một khoản lỗ xác định, nhỏ (số tiền mua vé), để đánh cược vào một khả năng rất thấp nhưng có lợi nhuận cao. Meme coin hoàn toàn tuân theo logic này. Phần lớn người mua không dựa trên phân tích công nghệ nền tảng, bối cảnh ứng dụng hoặc dòng tiền chiết khấu của chúng ------ vì những điều này hầu như không tồn tại trong hầu hết các Meme coin. Quyết định đầu tư của họ xuất phát từ một niềm tin đơn giản: sẽ có người "ngốc hơn" tiếp theo mua lại từ họ với giá cao hơn. Đây là sự thể hiện hoàn hảo của "lý thuyết ngớ ngẩn" nổi tiếng trong lịch sử tài chính trong thời đại số.

Khác với xổ số truyền thống, việc "mở thưởng" của Meme coin không phải là một thời điểm xác định mà là một quá trình liên tục. Quá trình này được kích hoạt bởi một điểm nóng trên mạng xã hội, một nhân vật có tầm ảnh hưởng đưa ra dự đoán, hoặc một cuộc vui bất ngờ trong cộng đồng. Biểu đồ giá không còn phản ánh cơ bản doanh nghiệp mà là điện tâm đồ thời gian thực của cảm xúc tập thể. Câu chuyện tăng vọt 500% trong nháy mắt và ngay lập tức bị "cắt chân" luân phiên diễn ra, tạo thành cuộc cờ bạc trực tuyến lớn này hàng ngày.

Cổ phiếu "huyền diệu" và "trái phiếu rác" có tính đầu cơ cao. Có thể một số người sẽ so sánh chúng với "cổ phiếu huyền diệu" hoặc "trái phiếu rác" trong thị trường tài chính truyền thống. Thực tế, chúng chia sẻ những đặc điểm của "rủi ro cao, lợi nhuận tiềm năng cao". Tuy nhiên, rủi ro của Meme coin phức tạp và cực đoan hơn. "Cổ phiếu huyền diệu" ít nhất có một thực thể pháp lý đứng sau, sở hữu tài sản, kinh doanh (dù yếu ớt đến đâu) và chịu sự quản lý của cơ quan chứng khoán. Mặc dù có sự thao túng giá cả, nhưng vẫn nằm trong một khuôn khổ pháp lý nhất định. "Trái phiếu rác" mặc dù có rủi ro vỡ nợ cao, nhưng việc định giá vẫn dựa trên xếp hạng tín dụng của bên phát hành, tài sản thế chấp và kỳ vọng dòng tiền trong tương lai, tồn tại một hệ thống phân tích tương đối trưởng thành.

Và Meme coin, hầu hết được tạo ra trên mạng phi tập trung, không có người kiểm soát thực sự, không có doanh thu kinh doanh, hợp đồng thông minh của nó có thể ẩn chứa lỗ hổng, đội ngũ sáng lập có thể ẩn danh. Điều đáng sợ hơn là "rug pull" bỏ trốn, tức là nhà phát triển đột ngột rút tiền trong quỹ thanh khoản, khiến giá trị của token giảm xuống còn bằng không trong chớp mắt. Sự tích lũy của những rủi ro hệ thống này khiến mức độ rủi ro của Meme coin vượt xa bất kỳ thứ tương tự nào trong tài chính truyền thống, nó đã đẩy tính đầu cơ lên một tầm cao chưa từng có.

Hai, khía cạnh văn hóa: "cổ phiếu tà đạo" và "tiền tệ xã hội"

Nếu Meme coin chỉ đơn thuần là một cuộc đánh cược, có lẽ nó sẽ không có sức sống mạnh mẽ như vậy. Ma lực sâu xa hơn của nó nằm ở chỗ, nó đã thành công trong việc chuyển đổi công cụ tài chính thành biểu tượng văn hóa và vé vào cửa xã hội. Trong khía cạnh này, sự tương đồng tốt nhất của nó là cổ phiếu GME trong "sự kiện GameStop" năm 2021, và đã phát huy các thuộc tính văn hóa của nó.

Hành vi tài chính trở thành cộng đồng và nhận diện danh tính. Sự kiện GameStop năm đó có cốt lõi là các nhà đầu tư nhỏ lẻ trên một diễn đàn của nền tảng xã hội, thông qua việc mua sắm tập thể cổ phiếu GME bị các tổ chức lớn bán khống, đã thành công trong việc "bắn hạ" các quỹ đầu cơ của Phố Wall. Trong quá trình này, cổ phiếu GME không còn là một chứng nhận đầu tư cổ phần đơn giản, mà nó trở thành một "lá cờ", một "niềm tin", là "vũ khí" của các nhà đầu tư nhỏ lẻ chống lại hệ thống tinh hoa tài chính. Việc nắm giữ GME trở thành một tuyên ngôn về danh tính: "Tôi là một phần của cộng đồng, tôi đứng ở phía đối diện với Phố Wall."

Meme coin đã đưa hành vi tài chính cộng đồng này lên một đỉnh cao mới. Việc nắm giữ một loại Meme coin có nghĩa là bạn đồng ý với khẩu hiệu châm biếm "tiền tệ của nhân dân", hiểu nguồn gốc của nó từ loại tiền ảo chế nhạo Bitcoin vào năm 2013 và tham gia vào một phong trào cộng đồng toàn cầu, tràn đầy tính hài hước. Một số Meme coin đã xây dựng một "đội quân đồng tiền" khổng lồ, thông qua các câu chuyện sinh thái phức tạp và cơ chế đốt giảm phát, củng cố cảm giác thuộc về và sứ mệnh của những người nắm giữ. Ở đây, việc đầu tư không còn là phân tích dữ liệu lạnh lùng, mà là một sự nhận diện đầy nhiệt huyết và xây dựng cộng đồng.

"Tích lũy và hiện thực hóa "vốn xã hội". Trong kỷ nguyên mạng xã hội, sự chú ý là tài nguyên khan hiếm nhất. Bản chất của Meme coin chính là việc tài chính hóa sự chú ý tập thể. Một Meme coin thành công là một văn hóa gene có khả năng tự sinh sôi và lan truyền theo cách virus. Hành động phát hiện và truyền bá một Meme coin ở giai đoạn đầu không chỉ có thể mang lại lợi nhuận về tài chính mà còn có thể tích lũy được "vốn xã hội" đáng kể trong cộng đồng ------ bạn được xem như là một "người tiên tri" có tầm nhìn hoặc một "vua meme" thú vị.

sự chú ý thu hút dòng vốn

Ba, Khía cạnh hành vi: "Giá trị cảm xúc" và "Bong bóng đầu cơ"

Xét về lịch sử tài chính, Meme coin không phải là một quái vật chưa từng thấy trước đây, mà chỉ là hiện thân mới nhất của những bong bóng đầu cơ lặp đi lặp lại trong lịch sử nhân loại trong kỷ nguyên số. So sánh nó với cơn sốt hoa tulip ở Hà Lan, sự kiện bong bóng Nam Hải và bong bóng Internet, chúng ta có thể thấy rõ sự tương đồng đáng kinh ngạc của lịch sử.

Giá trị dựa trên câu chuyện. Tất cả các bong bóng đầu cơ đều có cốt lõi là "câu chuyện" thay thế cho "cơ bản" trở thành trung tâm của định giá. Vào thế kỷ 17 ở Hà Lan, giá trị của hoa tulip đã tách rời khỏi tính thẩm mỹ của nó như một loài hoa, mà được thúc đẩy bởi câu chuyện "hiếm có, độc đáo, biểu tượng địa vị", một củ tulip "Mãi mãi Augustus" có thể đổi được một ngôi nhà sang trọng. Vào đầu thế kỷ 21, bong bóng internet, giá trị của công ty không còn phụ thuộc vào khả năng sinh lời và dòng tiền của nó, mà dựa trên "lượt nhấp chuột", "tăng trưởng người dùng" và câu chuyện vĩ đại về "mô hình kinh tế mới".

Giá trị của Meme coin hôm nay hoàn toàn dựa trên "sức mạnh cộng đồng", "biểu tượng văn hóa" và "tinh thần nổi loạn". Một thông điệp trên mạng xã hội của CEO một công ty công nghệ có sức ảnh hưởng lớn hơn bất kỳ báo cáo tài chính nào. Điều này tiết lộ một bản chất con người không thay đổi trong thị trường tài chính: mọi người sẽ luôn bị thu hút bởi một câu chuyện hấp dẫn và giấc mơ làm giàu nhanh chóng.

Cảm xúc sợ bỏ lỡ. Trong mỗi đợt sốt, "sợ bỏ lỡ" là nhiên liệu cốt lõi thúc đẩy giá cả tăng vọt một cách phi lý. Khi thấy những người xung quanh trở nên giàu có chỉ sau một đêm nhờ mua một đồng Memecoin nào đó, lý trí thường nhường chỗ cho cảm giác lo lắng mãnh liệt. Cảm xúc này được khuếch đại vô hạn trong thị trường tiền điện tử với giao dịch 7×24 giờ, nơi thông tin lan truyền với tốc độ ánh sáng.

Trong khi đó, mỗi thời đại đều tìm ra lý do hợp lý cho "lần này là khác" cho chính bong bóng của mình. Thời kỳ cuồng nhiệt hoa tulip, mọi người tin rằng nhu cầu về cái đẹp là vô hạn; thời kỳ bong bóng internet, mọi người tin rằng các mô hình định giá truyền thống đã hoàn toàn thất bại; và trong cơn sốt Meme coin, những người theo đạo thì hô hào "cộng đồng là giá trị", "phi tập trung thay đổi mọi thứ". Tuy nhiên, lịch sử một lần nữa chứng minh rằng, khi âm nhạc ngừng lại, câu chuyện phá sản, quy luật trọng lực cuối cùng sẽ phát huy tác dụng, giá cả sẽ trở về giá trị nội tại của nó------đối với đại đa số Meme coin, giá trị này gần như bằng không.

Bốn, vượt qua ranh giới tài chính truyền thống

Mặc dù chúng tôi đã tìm thấy nhiều phép ẩn dụ, nhưng Meme coin không phải là sự sao chép đơn giản của các vai trò truyền thống. Nó thông qua công nghệ blockchain, thực hiện việc giải cấu trúc và vượt qua các mô hình tài chính truyền thống, thể hiện những đặc điểm độc nhất vô nhị của nó.

Ngưỡng phát hành thấp và không có điều kiện đầu vào. Trong thế giới truyền thống, việc phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu cần trải qua các quy trình pháp lý phức tạp, bảo lãnh của ngân hàng đầu tư và phê duyệt của cơ quan quản lý, với ngưỡng rất cao. Trong thế giới tiền điện tử, bất kỳ ai, chỉ cần chi một ít chi phí và có một chút kiến thức kỹ thuật, có thể tạo ra và phát hành một đồng Meme coin thuộc về mình trong vài phút. Ngưỡng phát hành cực thấp đã khiến thị trường bùng nổ theo cách gần như "tăng trưởng hoang dã", đồng thời cũng dẫn đến sự khác biệt về chất lượng của các dự án và tình trạng lừa đảo tràn lan.

Toàn cầu hóa và tính tức thời của thanh khoản. Một "cổ phiếu ma" giao dịch trên thị trường OTC Mỹ có thể có thanh khoản rất kém, khiến các nhà đầu tư bình thường khó khăn trong việc mua bán. Trong khi đó, một đồng Meme hàng đầu, sau khi niêm yết trên các sàn giao dịch phi tập trung hoặc tập trung toàn cầu, có thể thực hiện giao dịch ngay lập tức 24/7 trên toàn cầu. Tính thanh khoản sâu và liên tục này cung cấp môi trường thuận lợi cho hành vi đầu cơ cường độ siêu cao, điều mà bất kỳ công cụ đầu cơ truyền thống nào cũng khó có thể sánh kịp.

Khoảng trống quản lý và sự mơ hồ về đạo đức. Các hoạt động tài chính truyền thống nằm trong một bức tường bảo vệ quản lý nghiêm ngặt, nhằm bảo vệ các nhà đầu tư và duy trì sự ổn định của thị trường. Trong khi đó, thế giới tiền điện tử, đặc biệt là lĩnh vực Meme coin, vẫn ở một mức độ lớn là "vùng đất ngoài vòng pháp luật". Sự thiếu vắng quản lý một mặt mang lại cho nó sự tự do và không gian đổi mới lớn, mặt khác cũng khiến cho các hành vi thao túng thị trường, giao dịch nội gián, lừa đảo gần như không bị trừng phạt, đẩy nguyên tắc "người mua tự chịu rủi ro" đến cực điểm.

Meme coin, có thể một cách cực đoan buộc chúng ta phải suy nghĩ lại một số vấn đề cơ bản: giá trị là gì? Thị trường tài chính ngoài việc phân bổ tài nguyên, còn mang lại những cảm xúc và nhu cầu xã hội nào của con người? Nó giống như một "gương soi quái vật", phản ánh những tính toán đầy lý trí mà bên trong hệ thống tài chính luôn tồn tại nhưng xấu hổ không dám thừa nhận: đầu cơ, sự cuồng nhiệt và bản năng bộ lạc. Nó đã biến những giao dịch đầu cơ tần suất cao trong phòng giao dịch Phố Wall thành một trò chơi phổ quát mà mọi người dùng điện thoại đều có thể tham gia; nó đã biến mạng xã hội của câu lạc bộ tinh hoa thành một cộng đồng số toàn cầu, dựa trên sở thích.

Vì vậy, đánh giá công bằng nhất về Meme coin có lẽ không phải đơn giản là coi nó là "lừa đảo" hay ca ngợi nó là "cách mạng". Nó giống như một hình khối đa diện phức tạp:

Đối với những người chơi cờ bạc tìm kiếm sự giàu có nhanh chóng, nó là một sòng bạc kỹ thuật số.

Đối với những người trẻ tuổi đang tìm kiếm cảm giác thuộc về, nó là một cộng đồng văn hóa.

Đối với các học giả tài chính, đây là một phòng thí nghiệm tuyệt vời cho hành vi tài chính.

Đối với các cơ quan quản lý, đây là một vùng nguy hiểm cần được quy định.

Đối với toàn xã hội, đó là một câu chuyện ngụ ngôn hiện đại về công nghệ, nhân tính và lòng tham.

Meme coin có thể sẽ giống như hầu hết các bong bóng đầu cơ trong lịch sử, sau cơn cuồng nhiệt sẽ đến một thời gian dài tĩnh lặng, hầu hết các dự án cuối cùng sẽ trở về con số không. Nhưng những gì nó tiết lộ ------ về sức mạnh cộng đồng, vai trò của kể chuyện văn hóa trong việc tạo ra giá trị, cũng như tác động sâu sắc của công nghệ đối với tài chính bao trùm ------ có thể sẽ thay đổi vĩnh viễn cách chúng ta hiểu về "tài chính". Trong tương lai mà tài chính truyền thống và tài chính tiền mã hóa không ngừng va chạm và hòa trộn, cuộc vui tưởng chừng vô lý của Meme coin có thể chính là bản nhạc độc đáo chói tai nhưng không thể bỏ qua.