Tài sản hóa dữ liệu: Giải phóng giá trị dữ liệu trên chuỗi theo một mô hình mới
Trong thời đại số ngày nay, câu nói "dữ liệu là dầu mỏ mới" đã trở nên phổ biến. Tuy nhiên, trong thực tế, phần lớn mọi người chỉ là những người quan sát trong cuộc cách mạng dữ liệu này, không thể thực sự hưởng lợi từ nó. Mỗi ngày, chúng ta tạo ra nội dung trên mạng, cung cấp dữ liệu hành vi, thậm chí đóng góp tài liệu huấn luyện cho các mô hình AI, nhưng số người có thể nhận được phần thưởng thực sự từ đó thì rất ít.
95% dữ liệu huấn luyện AI toàn cầu đang bị kiểm soát bởi một số ít ông lớn công nghệ, họ đang định nghĩa cách thức vận hành của thế giới bằng "hồ dữ liệu" hoàn chỉnh. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng dữ liệu của thế giới Web3 vẫn chưa trưởng thành. Chi phí lưu trữ trên Ethereum rất cao, các dự án Rollup tốn kém đáng kể để lưu trữ tạm thời dữ liệu ngoài chuỗi. Đồng thời, nhiều công ty AI vẫn phụ thuộc vào việc thu thập dữ liệu chất lượng kém từ các trang web công khai qua các bot, việc cấp phép dữ liệu, quản lý bản quyền và cơ chế khuyến khích nội dung gần như hoàn toàn thiếu sót.
Đây là một nền kinh tế có giá trị sản xuất hàng năm 30.000 tỷ USD, nhưng lại thiếu một "hệ điều hành" riêng.
Một câu hỏi cơ bản hơn đang được xem xét lại: Dữ liệu nào thực sự có giá trị? Là những tệp tĩnh tích tụ, hay là tài sản dữ liệu có thể được đọc, cấp phép, gọi, và giao dịch? Câu trả lời ngày càng rõ ràng. Cuộc cạnh tranh trong tương lai không chỉ còn là số lượng dữ liệu được lưu trữ, mà là khả năng sử dụng dữ liệu và giải phóng giá trị dữ liệu.
Thị trường nghìn tỷ bị đánh giá thấp: Quyền sử dụng dữ liệu và vấn đề chuyển đổi thành tiền
Trong thời đại số hóa cao độ ngày nay, mỗi người đều tạo ra một lượng lớn dữ liệu mỗi ngày: những phát ngôn trên các nền tảng xã hội, nội dung sáng tạo, hành trình sử dụng sản phẩm, hình ảnh và video được tải lên, thậm chí là những tài liệu công khai vô tình được cung cấp cho các mô hình AI.
Dù Web3 cổ vũ cho "quyền sở hữu của người dùng" và "phi tập trung", nhưng trong lĩnh vực dữ liệu, cơ sở hạ tầng dữ liệu thực sự có thể sử dụng, kiểm soát và hiện thực hóa gần như là một khoảng trống. Nói cách khác, mặc dù tài sản trên chuỗi có thể được giao dịch, kết hợp và khuyến khích, nhưng dữ liệu vẫn ở trong trạng thái "hòn đảo", không thể lưu thông hiệu quả và cũng không thể tạo ra lợi nhuận.
Một vài vấn đề điển hình vẫn tồn tại:
Các nhà phát triển không thể đưa dữ liệu lên chuỗi với chi phí hợp lý, đặc biệt là dữ liệu lớn trong hạ tầng hiện tại có chi phí rất cao, khó có thể hỗ trợ sử dụng hàng ngày hoặc hiện thực hóa thương mại.
Dữ liệu ngay cả khi thành công lên chuỗi, cũng khó gọi và kết hợp sử dụng một cách hiệu quả, độ trễ cao, giao diện yếu khiến "chi phí sử dụng dữ liệu" vẫn còn cao.
Thiếu cơ chế cấp phép và thu phí dữ liệu tiêu chuẩn hóa, các nhà sáng tạo nội dung hoặc bên cung cấp nền tảng không thể thiết lập mô hình giao dịch "hàng hóa dữ liệu" đáng tin cậy, không thể thực sự "bán" dữ liệu.
Lưu trữ và tính toán tách rời, có nghĩa là khi sử dụng dữ liệu vẫn cần phụ thuộc vào công cụ tập trung hoặc logic ngoài chuỗi, trải nghiệm dữ liệu của Web3 vẫn chưa hoàn thiện.
Những vấn đề cấu trúc này trực tiếp dẫn đến việc khó thực hiện quan niệm "dữ liệu là tài sản". Chúng ta thường nói về việc "trao quyền cho dữ liệu", nhưng một khi liên quan đến các hành vi cụ thể như ủy quyền, gọi, giao dịch, chúng ta nhận ra rằng thiếu một nền tảng on-chain thực sự có thể đáp ứng những nhu cầu này.
Sự xuất hiện của một số dự án mới nổi chính là để giải quyết những mâu thuẫn cốt lõi này. Chúng không chỉ đơn thuần cung cấp "lưu trữ rẻ hơn", mà còn từ góc độ dữ liệu có thể lập trình, có thể thực thi, có thể khuyến khích, định nghĩa lại vai trò của dữ liệu trên chuỗi. Để dữ liệu không còn là những tệp tin được lưu trữ thụ động, mà trở thành "tài sản bản địa trên chuỗi" có quy tắc, giá trị và khả năng hành động.
Logic cốt lõi: không phải là lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu
Trong bối cảnh blockchain truyền thống, khi nói về "dữ liệu", người ta thường nghĩ đến "lưu trữ" - ghi dữ liệu vào blockchain hoặc giải pháp off-chain, đảm bảo tính khả dụng và không bị can thiệp. Đây chính là điểm nhấn chính của một số giao thức lưu trữ: nhấn mạnh vào việc dữ liệu được lưu trữ lâu dài, ổn định và chi phí thấp.
Nhưng góc nhìn của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới hoàn toàn khác. Ngay từ khi ra đời, chúng không phải để trở thành một "ổ đĩa rẻ hơn", mà được thiết kế xoay quanh một vấn đề cốt lõi: làm thế nào để dữ liệu thực sự trở thành tài sản trên chuỗi "có khả năng hành động", tham gia vào lưu thông, được sử dụng, tạo ra giá trị.
Đây cũng là sự khác biệt cơ bản nhất giữa cơ sở hạ tầng dữ liệu mới và giao thức lưu trữ truyền thống - không phải là lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu.
Chi phí thấp hơn, phù hợp với các ứng dụng quy mô lớn
Trong thế giới Web3, "lưu trữ" luôn là một hoạt động có chi phí cao. Ví dụ, chi phí lưu trữ trên chuỗi của Ethereum có thể lên tới hàng trăm ngàn thậm chí hàng triệu đô la/GB, điều này đã hạn chế đáng kể sự phát triển của các ứng dụng dữ liệu.
Cơ sở hạ tầng dữ liệu mới thông qua tối ưu hóa kiến trúc cơ sở và cơ chế phân bổ tài nguyên, đã giảm đáng kể chi phí lưu trữ mà vẫn đảm bảo tính an toàn và khả dụng của dữ liệu. Điều này rất hấp dẫn cho các kịch bản như đào tạo mô hình AI, nền tảng nội dung, giao thức xã hội, nơi cần xử lý một lượng lớn dữ liệu.
Đọc dữ liệu ngay lập tức, nâng cao trải nghiệm của nhà phát triển
Các giao thức lưu trữ truyền thống thường nhấn mạnh "dữ liệu trên chuỗi không thể mất", nhưng khi cần đọc những dữ liệu này, thường có những vấn đề như gọi phức tạp, độ trễ cao, giao diện không chuẩn.
Thiết kế của hạ tầng dữ liệu thế hệ mới giống như cơ sở dữ liệu: dữ liệu không được "lưu trữ", mà là "có sẵn". Các nhà phát triển có thể đọc và xử lý dữ liệu on-chain một cách quen thuộc, với độ trễ thấp và hiệu suất cao, trải nghiệm này là rất quan trọng cho các ứng dụng cần tương tác theo thời gian thực hoặc gọi thường xuyên.
Lớp hợp đồng thông minh tương thích với EVM, ngưỡng phát triển thấp hơn.
Một số cơ sở hạ tầng dữ liệu mới hoàn toàn tương thích với EVM, cho phép các nhà phát triển sử dụng các công cụ trong hệ sinh thái Ethereum như Solidity, Hardhat, Foundry để trực tiếp xây dựng logic hợp đồng liên quan đến dữ liệu.
Điều này không chỉ làm giảm rào cản chuyển đổi từ Web2 sang Web3, mà còn cho phép các nhà phát triển Ethereum hiện tại xây dựng DApp xung quanh "tài sản dữ liệu" một cách liền mạch, mở rộng các trường hợp ứng dụng mới, chẳng hạn như thị trường dữ liệu có thể ủy quyền, nền tảng xử lý AI trên chuỗi, hệ thống quản lý bản quyền nội dung, v.v.
Kiến trúc đa sổ cái, dữ liệu linh hoạt hơn
Khác với cấu trúc chuỗi đơn, một số cơ sở hạ tầng dữ liệu mới áp dụng kiến trúc sổ cái đa dạng, cho phép các loại dữ liệu khác nhau có thể thiết lập các chu kỳ lưu trữ và quyền truy cập khác nhau. Ví dụ, một số dữ liệu tạm thời có thể thiết lập thời gian tự hủy, dữ liệu nhạy cảm có thể cấu hình logic xác thực truy cập, dữ liệu công khai thì có thể mở quyền truy vấn.
Khả năng "quản lý vòng đời dữ liệu" linh hoạt này cho phép cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới đáp ứng các nhu cầu phức tạp trong các lĩnh vực khác nhau như AI, nội dung, xã hội và tài chính.
Dữ liệu có thể lập trình + Thực thi hợp đồng bắt buộc, giúp dữ liệu thực sự "có sức sống"
Đây là điểm khác biệt nhất của cơ sở hạ tầng dữ liệu mới. Trên những nền tảng này, dữ liệu không chỉ đơn thuần là các khối thông tin "được lưu trữ một cách thụ động", mà nó có thể nhúng các quy tắc như định giá, cấp quyền, sử dụng, và được thực hiện tự động thông qua hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, mỗi dữ liệu đều mang theo "tự giác hợp đồng", nó có thể:
Chỉ cho phép người dùng được ủy quyền truy cập
Tính phí theo thời gian và tần suất
Theo dõi hành vi sử dụng tự động
Tự động thanh toán phí hoặc chia sẻ lợi nhuận khi chuyển nhượng, gọi.
Hình thức "tài sản dữ liệu có thể lập trình" này khiến cho dữ liệu không còn là nội dung tĩnh, mà là một loại tài sản trên chuỗi mới thực sự có thể giao dịch, được khuyến khích và có thể kết hợp. Vị trí của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới không còn là "giao thức lưu trữ phi tập trung" theo nghĩa truyền thống, mà là nền tảng cơ sở hạ tầng hướng tới nền kinh tế dữ liệu tương lai. Nó kết hợp lưu trữ, sử dụng, giao dịch và thực thi thành một thể thống nhất, tạo ra một vòng tròn khép kín hoàn chỉnh cho dữ liệu từ khi sản sinh đến khi lưu thông và biến thành tiền.
Đối với các nhà phát triển, đây là một nền tảng công cụ với rào cản thấp và hiệu quả cao; đối với các nhà sáng tạo, đây là một kênh phát hành giá trị đáng tin cậy và có thể kiểm soát; và đối với toàn bộ hệ sinh thái Web3, đây có thể là chìa khóa mở ra mô hình mới "dữ liệu là tài sản".
Cơ sở hạ tầng dữ liệu, đang trở thành chiến trường cốt lõi mới
Trong vài năm qua, sự chú ý của ngành công nghiệp tiền mã hóa chủ yếu tập trung vào hiệu suất chuỗi công cộng, đổi mới DeFi, ứng dụng NFT, v.v. Nhưng với sự phát triển nhanh chóng của AI, mô hình lớn và sáng tạo nội dung, "dữ liệu" - tài nguyên cơ bản nhưng có giá trị chiến lược nhất - đang trở lại thành "tiền tệ cứng" trong sự đồng thuận của ngành.
Đặc biệt trong bối cảnh Web3, vai trò của dữ liệu không chỉ là ghi chép thông tin, mà còn là nguyên liệu cho một loạt các cơ chế cốt lõi như thực thi hợp đồng thông minh, đào tạo mô hình AI, lập bản đồ danh tính, xác thực nội dung, v.v. Cơ sở hạ tầng dữ liệu không còn là vai phụ bên lề, mà đang tiến tới trung tâm của ngành.
Chúng ta có thể thấy rõ xu hướng này từ một loạt sự kiện gần đây:
Một công ty huy động 100 triệu USD, tập trung vào lĩnh vực "Khả năng sử dụng dữ liệu" (Data Availability), cố gắng giải quyết vấn đề truyền tải và xác minh dữ liệu của các chuỗi mô-đun như Rollup.
Một công ty khác đã huy động 140 triệu USD, cam kết xây dựng "giao thức IP trên chuỗi", với trọng tâm là tạo ra cấu trúc dữ liệu có thể theo dõi, cấp phép và giao dịch cho nội dung của người sáng tạo.
Không gian blob của Ethereum (kho dữ liệu tạm thời) đang đối mặt với áp lực về dung lượng, điều này có nghĩa là Layer 1 chính đã không còn khả năng đáp ứng nhu cầu tương tác dữ liệu ngày càng tăng.
Số lượng vụ kiện bản quyền liên quan đến AI đã tăng vọt hơn 200% kể từ năm 2023, các nhà sáng tạo đang nhanh chóng thức tỉnh, yêu cầu các nền tảng phải trả thù lao cho dữ liệu "được sử dụng để đào tạo" của họ.
Nhiều giải pháp Rollup đã gặp phải nút thắt trong việc mở rộng do chi phí lưu trữ dữ liệu tạm thời cao, cho thấy khả năng cơ sở dữ liệu hiện tại đang hạn chế sự mở rộng thêm của các ứng dụng trên tầng.
Những sự kiện tưởng chừng độc lập này, thực ra chỉ về một thực tế: Web3 đang bước vào một giai đoạn mới "dữ liệu là tài sản cốt lõi", nhu cầu về dữ liệu trên chuỗi "có thể sử dụng, có thể kiểm soát, có thể chuyển đổi thành tiền" đang tăng trưởng theo cấp số nhân.
Nhưng cho đến nay, chúng ta vẫn thiếu một hạ tầng dữ liệu chung, ổn định và hỗ trợ gọi quy mô lớn.
Các giải pháp hiện tại hoặc tập trung vào lưu trữ mà không thể gọi, hoặc chỉ giải quyết các vấn đề trong các lĩnh vực cụ thể, chưa xuất hiện một nền tảng cơ sở hạ tầng đa chức năng được thiết kế cho "tài sản dữ liệu tổng quát".
Đây là lý do tại sao điểm xâm nhập của cơ sở hạ tầng dữ liệu mới lại quan trọng đến vậy. Nó không chỉ lấp đầy khoảng trống "lưu trữ dữ liệu + gọi + giao dịch", mà còn cung cấp một con đường giải quyết có thể kết hợp, mở rộng và quy mô cho toàn bộ hệ sinh thái thông qua dữ liệu có thể lập trình và cơ chế thực thi hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, đây là "chuỗi dữ liệu chính" mà thị trường đang chờ đợi.
Dữ liệu không chỉ là "tài nguyên", mà còn nên là "tài sản"
Lưu trữ là điểm khởi đầu, nhưng không phải là điểm kết thúc. Để thực sự giải phóng giá trị dữ liệu, cần một bộ công nghệ và kiến trúc xung quanh "quyền sử dụng, cơ chế khuyến khích, kiểm soát hợp đồng".
Cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới đang được xây dựng, chính là một chuỗi blockchain cơ sở chuyển đổi "dữ liệu" thành "tài sản".
Từ người sáng tạo nội dung đến người đào tạo mô hình AI, từ mạng xã hội phi tập trung đến nền tảng tính toán on-chain, chỉ cần bạn đang xây dựng một sản phẩm Web3 phụ thuộc vào dữ liệu, những cơ sở hạ tầng dữ liệu mới này có thể trở thành những lựa chọn mà bạn phải cân nhắc.
Tương lai của dữ liệu không chỉ là "đưa vào", mà còn là "làm thế nào để tạo ra giá trị và sau đó phát ra". Và quá trình này cần một chuỗi được sinh ra đặc biệt cho điều này.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
18 thích
Phần thưởng
18
9
Đăng lại
Chia sẻ
Bình luận
0/400
ContractExplorer
· 07-27 20:49
Lại đến thời gian chơi đùa với mọi người rồi sao?
Xem bản gốcTrả lời0
OnchainDetective
· 07-27 18:42
Lại thấy dòng tiền chảy vào hồ cá lớn
Xem bản gốcTrả lời0
WhaleWatcher
· 07-27 17:38
Làm việc chỉ để phục vụ người khác?
Xem bản gốcTrả lời0
GasWaster
· 07-25 23:28
smh... tất cả những cuộc nói chuyện về dữ liệu nhưng lưu trữ eth vẫn tốn một cánh tay và một chân thật sự
Xem bản gốcTrả lời0
NonFungibleDegen
· 07-24 21:39
ngmi nếu chúng ta không sở hữu dữ liệu của chính mình... các gã khổng lồ công nghệ đang ăn cắp bữa trưa của chúng ta ngay bây giờ
Xem bản gốcTrả lời0
SolidityJester
· 07-24 21:35
Chỉ là chiêu trò thôi.
Xem bản gốcTrả lời0
RegenRestorer
· 07-24 21:28
Lại khiến các ông lớn ăn ngon mặc đẹp.
Xem bản gốcTrả lời0
DeFiVeteran
· 07-24 21:17
Ai quyết định đây? Quá tập trung.
Xem bản gốcTrả lời0
GhostWalletSleuth
· 07-24 21:12
fam Khi các ông lớn kiếm được nhiều tiền, tại sao đồ ngốc lại không nhận được gì?
Tài sản dữ liệu: Động cơ mới giải phóng giá trị Web3
Tài sản hóa dữ liệu: Giải phóng giá trị dữ liệu trên chuỗi theo một mô hình mới
Trong thời đại số ngày nay, câu nói "dữ liệu là dầu mỏ mới" đã trở nên phổ biến. Tuy nhiên, trong thực tế, phần lớn mọi người chỉ là những người quan sát trong cuộc cách mạng dữ liệu này, không thể thực sự hưởng lợi từ nó. Mỗi ngày, chúng ta tạo ra nội dung trên mạng, cung cấp dữ liệu hành vi, thậm chí đóng góp tài liệu huấn luyện cho các mô hình AI, nhưng số người có thể nhận được phần thưởng thực sự từ đó thì rất ít.
95% dữ liệu huấn luyện AI toàn cầu đang bị kiểm soát bởi một số ít ông lớn công nghệ, họ đang định nghĩa cách thức vận hành của thế giới bằng "hồ dữ liệu" hoàn chỉnh. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng dữ liệu của thế giới Web3 vẫn chưa trưởng thành. Chi phí lưu trữ trên Ethereum rất cao, các dự án Rollup tốn kém đáng kể để lưu trữ tạm thời dữ liệu ngoài chuỗi. Đồng thời, nhiều công ty AI vẫn phụ thuộc vào việc thu thập dữ liệu chất lượng kém từ các trang web công khai qua các bot, việc cấp phép dữ liệu, quản lý bản quyền và cơ chế khuyến khích nội dung gần như hoàn toàn thiếu sót.
Đây là một nền kinh tế có giá trị sản xuất hàng năm 30.000 tỷ USD, nhưng lại thiếu một "hệ điều hành" riêng.
Một câu hỏi cơ bản hơn đang được xem xét lại: Dữ liệu nào thực sự có giá trị? Là những tệp tĩnh tích tụ, hay là tài sản dữ liệu có thể được đọc, cấp phép, gọi, và giao dịch? Câu trả lời ngày càng rõ ràng. Cuộc cạnh tranh trong tương lai không chỉ còn là số lượng dữ liệu được lưu trữ, mà là khả năng sử dụng dữ liệu và giải phóng giá trị dữ liệu.
Thị trường nghìn tỷ bị đánh giá thấp: Quyền sử dụng dữ liệu và vấn đề chuyển đổi thành tiền
Trong thời đại số hóa cao độ ngày nay, mỗi người đều tạo ra một lượng lớn dữ liệu mỗi ngày: những phát ngôn trên các nền tảng xã hội, nội dung sáng tạo, hành trình sử dụng sản phẩm, hình ảnh và video được tải lên, thậm chí là những tài liệu công khai vô tình được cung cấp cho các mô hình AI.
Dù Web3 cổ vũ cho "quyền sở hữu của người dùng" và "phi tập trung", nhưng trong lĩnh vực dữ liệu, cơ sở hạ tầng dữ liệu thực sự có thể sử dụng, kiểm soát và hiện thực hóa gần như là một khoảng trống. Nói cách khác, mặc dù tài sản trên chuỗi có thể được giao dịch, kết hợp và khuyến khích, nhưng dữ liệu vẫn ở trong trạng thái "hòn đảo", không thể lưu thông hiệu quả và cũng không thể tạo ra lợi nhuận.
Một vài vấn đề điển hình vẫn tồn tại:
Các nhà phát triển không thể đưa dữ liệu lên chuỗi với chi phí hợp lý, đặc biệt là dữ liệu lớn trong hạ tầng hiện tại có chi phí rất cao, khó có thể hỗ trợ sử dụng hàng ngày hoặc hiện thực hóa thương mại.
Dữ liệu ngay cả khi thành công lên chuỗi, cũng khó gọi và kết hợp sử dụng một cách hiệu quả, độ trễ cao, giao diện yếu khiến "chi phí sử dụng dữ liệu" vẫn còn cao.
Thiếu cơ chế cấp phép và thu phí dữ liệu tiêu chuẩn hóa, các nhà sáng tạo nội dung hoặc bên cung cấp nền tảng không thể thiết lập mô hình giao dịch "hàng hóa dữ liệu" đáng tin cậy, không thể thực sự "bán" dữ liệu.
Lưu trữ và tính toán tách rời, có nghĩa là khi sử dụng dữ liệu vẫn cần phụ thuộc vào công cụ tập trung hoặc logic ngoài chuỗi, trải nghiệm dữ liệu của Web3 vẫn chưa hoàn thiện.
Những vấn đề cấu trúc này trực tiếp dẫn đến việc khó thực hiện quan niệm "dữ liệu là tài sản". Chúng ta thường nói về việc "trao quyền cho dữ liệu", nhưng một khi liên quan đến các hành vi cụ thể như ủy quyền, gọi, giao dịch, chúng ta nhận ra rằng thiếu một nền tảng on-chain thực sự có thể đáp ứng những nhu cầu này.
Sự xuất hiện của một số dự án mới nổi chính là để giải quyết những mâu thuẫn cốt lõi này. Chúng không chỉ đơn thuần cung cấp "lưu trữ rẻ hơn", mà còn từ góc độ dữ liệu có thể lập trình, có thể thực thi, có thể khuyến khích, định nghĩa lại vai trò của dữ liệu trên chuỗi. Để dữ liệu không còn là những tệp tin được lưu trữ thụ động, mà trở thành "tài sản bản địa trên chuỗi" có quy tắc, giá trị và khả năng hành động.
Logic cốt lõi: không phải là lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu
Trong bối cảnh blockchain truyền thống, khi nói về "dữ liệu", người ta thường nghĩ đến "lưu trữ" - ghi dữ liệu vào blockchain hoặc giải pháp off-chain, đảm bảo tính khả dụng và không bị can thiệp. Đây chính là điểm nhấn chính của một số giao thức lưu trữ: nhấn mạnh vào việc dữ liệu được lưu trữ lâu dài, ổn định và chi phí thấp.
Nhưng góc nhìn của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới hoàn toàn khác. Ngay từ khi ra đời, chúng không phải để trở thành một "ổ đĩa rẻ hơn", mà được thiết kế xoay quanh một vấn đề cốt lõi: làm thế nào để dữ liệu thực sự trở thành tài sản trên chuỗi "có khả năng hành động", tham gia vào lưu thông, được sử dụng, tạo ra giá trị.
Đây cũng là sự khác biệt cơ bản nhất giữa cơ sở hạ tầng dữ liệu mới và giao thức lưu trữ truyền thống - không phải là lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu.
Trong thế giới Web3, "lưu trữ" luôn là một hoạt động có chi phí cao. Ví dụ, chi phí lưu trữ trên chuỗi của Ethereum có thể lên tới hàng trăm ngàn thậm chí hàng triệu đô la/GB, điều này đã hạn chế đáng kể sự phát triển của các ứng dụng dữ liệu.
Cơ sở hạ tầng dữ liệu mới thông qua tối ưu hóa kiến trúc cơ sở và cơ chế phân bổ tài nguyên, đã giảm đáng kể chi phí lưu trữ mà vẫn đảm bảo tính an toàn và khả dụng của dữ liệu. Điều này rất hấp dẫn cho các kịch bản như đào tạo mô hình AI, nền tảng nội dung, giao thức xã hội, nơi cần xử lý một lượng lớn dữ liệu.
Các giao thức lưu trữ truyền thống thường nhấn mạnh "dữ liệu trên chuỗi không thể mất", nhưng khi cần đọc những dữ liệu này, thường có những vấn đề như gọi phức tạp, độ trễ cao, giao diện không chuẩn.
Thiết kế của hạ tầng dữ liệu thế hệ mới giống như cơ sở dữ liệu: dữ liệu không được "lưu trữ", mà là "có sẵn". Các nhà phát triển có thể đọc và xử lý dữ liệu on-chain một cách quen thuộc, với độ trễ thấp và hiệu suất cao, trải nghiệm này là rất quan trọng cho các ứng dụng cần tương tác theo thời gian thực hoặc gọi thường xuyên.
Một số cơ sở hạ tầng dữ liệu mới hoàn toàn tương thích với EVM, cho phép các nhà phát triển sử dụng các công cụ trong hệ sinh thái Ethereum như Solidity, Hardhat, Foundry để trực tiếp xây dựng logic hợp đồng liên quan đến dữ liệu.
Điều này không chỉ làm giảm rào cản chuyển đổi từ Web2 sang Web3, mà còn cho phép các nhà phát triển Ethereum hiện tại xây dựng DApp xung quanh "tài sản dữ liệu" một cách liền mạch, mở rộng các trường hợp ứng dụng mới, chẳng hạn như thị trường dữ liệu có thể ủy quyền, nền tảng xử lý AI trên chuỗi, hệ thống quản lý bản quyền nội dung, v.v.
Khác với cấu trúc chuỗi đơn, một số cơ sở hạ tầng dữ liệu mới áp dụng kiến trúc sổ cái đa dạng, cho phép các loại dữ liệu khác nhau có thể thiết lập các chu kỳ lưu trữ và quyền truy cập khác nhau. Ví dụ, một số dữ liệu tạm thời có thể thiết lập thời gian tự hủy, dữ liệu nhạy cảm có thể cấu hình logic xác thực truy cập, dữ liệu công khai thì có thể mở quyền truy vấn.
Khả năng "quản lý vòng đời dữ liệu" linh hoạt này cho phép cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới đáp ứng các nhu cầu phức tạp trong các lĩnh vực khác nhau như AI, nội dung, xã hội và tài chính.
Đây là điểm khác biệt nhất của cơ sở hạ tầng dữ liệu mới. Trên những nền tảng này, dữ liệu không chỉ đơn thuần là các khối thông tin "được lưu trữ một cách thụ động", mà nó có thể nhúng các quy tắc như định giá, cấp quyền, sử dụng, và được thực hiện tự động thông qua hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, mỗi dữ liệu đều mang theo "tự giác hợp đồng", nó có thể:
Hình thức "tài sản dữ liệu có thể lập trình" này khiến cho dữ liệu không còn là nội dung tĩnh, mà là một loại tài sản trên chuỗi mới thực sự có thể giao dịch, được khuyến khích và có thể kết hợp. Vị trí của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới không còn là "giao thức lưu trữ phi tập trung" theo nghĩa truyền thống, mà là nền tảng cơ sở hạ tầng hướng tới nền kinh tế dữ liệu tương lai. Nó kết hợp lưu trữ, sử dụng, giao dịch và thực thi thành một thể thống nhất, tạo ra một vòng tròn khép kín hoàn chỉnh cho dữ liệu từ khi sản sinh đến khi lưu thông và biến thành tiền.
Đối với các nhà phát triển, đây là một nền tảng công cụ với rào cản thấp và hiệu quả cao; đối với các nhà sáng tạo, đây là một kênh phát hành giá trị đáng tin cậy và có thể kiểm soát; và đối với toàn bộ hệ sinh thái Web3, đây có thể là chìa khóa mở ra mô hình mới "dữ liệu là tài sản".
Cơ sở hạ tầng dữ liệu, đang trở thành chiến trường cốt lõi mới
Trong vài năm qua, sự chú ý của ngành công nghiệp tiền mã hóa chủ yếu tập trung vào hiệu suất chuỗi công cộng, đổi mới DeFi, ứng dụng NFT, v.v. Nhưng với sự phát triển nhanh chóng của AI, mô hình lớn và sáng tạo nội dung, "dữ liệu" - tài nguyên cơ bản nhưng có giá trị chiến lược nhất - đang trở lại thành "tiền tệ cứng" trong sự đồng thuận của ngành.
Đặc biệt trong bối cảnh Web3, vai trò của dữ liệu không chỉ là ghi chép thông tin, mà còn là nguyên liệu cho một loạt các cơ chế cốt lõi như thực thi hợp đồng thông minh, đào tạo mô hình AI, lập bản đồ danh tính, xác thực nội dung, v.v. Cơ sở hạ tầng dữ liệu không còn là vai phụ bên lề, mà đang tiến tới trung tâm của ngành.
Chúng ta có thể thấy rõ xu hướng này từ một loạt sự kiện gần đây:
Những sự kiện tưởng chừng độc lập này, thực ra chỉ về một thực tế: Web3 đang bước vào một giai đoạn mới "dữ liệu là tài sản cốt lõi", nhu cầu về dữ liệu trên chuỗi "có thể sử dụng, có thể kiểm soát, có thể chuyển đổi thành tiền" đang tăng trưởng theo cấp số nhân.
Nhưng cho đến nay, chúng ta vẫn thiếu một hạ tầng dữ liệu chung, ổn định và hỗ trợ gọi quy mô lớn.
Các giải pháp hiện tại hoặc tập trung vào lưu trữ mà không thể gọi, hoặc chỉ giải quyết các vấn đề trong các lĩnh vực cụ thể, chưa xuất hiện một nền tảng cơ sở hạ tầng đa chức năng được thiết kế cho "tài sản dữ liệu tổng quát".
Đây là lý do tại sao điểm xâm nhập của cơ sở hạ tầng dữ liệu mới lại quan trọng đến vậy. Nó không chỉ lấp đầy khoảng trống "lưu trữ dữ liệu + gọi + giao dịch", mà còn cung cấp một con đường giải quyết có thể kết hợp, mở rộng và quy mô cho toàn bộ hệ sinh thái thông qua dữ liệu có thể lập trình và cơ chế thực thi hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, đây là "chuỗi dữ liệu chính" mà thị trường đang chờ đợi.
Dữ liệu không chỉ là "tài nguyên", mà còn nên là "tài sản"
Lưu trữ là điểm khởi đầu, nhưng không phải là điểm kết thúc. Để thực sự giải phóng giá trị dữ liệu, cần một bộ công nghệ và kiến trúc xung quanh "quyền sử dụng, cơ chế khuyến khích, kiểm soát hợp đồng".
Cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới đang được xây dựng, chính là một chuỗi blockchain cơ sở chuyển đổi "dữ liệu" thành "tài sản".
Từ người sáng tạo nội dung đến người đào tạo mô hình AI, từ mạng xã hội phi tập trung đến nền tảng tính toán on-chain, chỉ cần bạn đang xây dựng một sản phẩm Web3 phụ thuộc vào dữ liệu, những cơ sở hạ tầng dữ liệu mới này có thể trở thành những lựa chọn mà bạn phải cân nhắc.
Tương lai của dữ liệu không chỉ là "đưa vào", mà còn là "làm thế nào để tạo ra giá trị và sau đó phát ra". Và quá trình này cần một chuỗi được sinh ra đặc biệt cho điều này.