Lý thuyết Định giá Chênh lệch (APT) đã tạo bước ngoặt trong định giá tài sản khi kết hợp nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô nhằm lý giải lợi suất tài sản. Khác với các mô hình một yếu tố, APT mang đến một khung phân tích toàn diện hơn để hiểu sâu động lực thị trường. Phương pháp đa yếu tố này giúp nhà đầu tư đánh giá nhiều tác động kinh tế cùng lúc, từ đó có góc nhìn đa chiều về hiệu quả tài sản.
Để thấy rõ sự khác biệt giữa APT và mô hình một yếu tố, có thể tham khảo bảng so sánh dưới đây:
Khía cạnh | APT | Mô hình một yếu tố (ví dụ: CAPM) |
---|---|---|
Yếu tố | Nhiều (ví dụ: lãi suất, lạm phát, GDP) | Một (rủi ro thị trường) |
Tính linh hoạt | Cao (thích ứng với biến động kinh tế) | Hạn chế |
Độ phức tạp | Cao hơn (đòi hỏi lượng dữ liệu và phân tích lớn) | Thấp hơn |
Đánh giá rủi ro | Toàn diện | Đơn giản hóa |
Phương pháp đa yếu tố của APT ngày càng được các tổ chức tài chính áp dụng rộng rãi trong quản trị danh mục và quản lý rủi ro. Chẳng hạn, nghiên cứu của Chen, Roll và Ross (1986) đã chỉ ra một số yếu tố kinh tế vĩ mô ảnh hưởng lớn đến lợi suất tài sản như sản xuất công nghiệp, biến động phần bù rủi ro và thay đổi đường cong lợi suất. Kết quả nghiên cứu này đã củng cố hiệu quả thực tiễn của APT trong việc nắm bắt sự phức tạp của thị trường.
Quyết định chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang và các số liệu lạm phát tạo ảnh hưởng lớn đến giá tiền mã hóa, đặc biệt là Bitcoin. Từ năm 2020 đến 2025, mối tương quan giữa thông báo của Fed, xu hướng lạm phát và biến động thị trường tiền mã hóa ngày càng rõ rệt. Khi Fed cắt giảm lãi suất và giảm tốc độ thắt chặt định lượng, giá Bitcoin tăng mạnh, đạt 126.000 USD vào năm 2025 nhờ kỳ vọng thanh khoản và tâm lý thị trường tích cực.
Năm | Giá Bitcoin | Chính sách Fed | Tỷ lệ lạm phát |
---|---|---|---|
2020 | $29.000 | Cắt giảm lãi suất | 1,4% |
2025 | $126.000 | Cắt giảm lãi suất | 2,9% |
Các chỉ số lạm phát như CPI, PCE đã liên tục tạo ra biến động trên thị trường tiền mã hóa. Tháng 8 năm 2025, PCE đạt 2,7% khiến thị trường tiền mã hóa bị bán tháo 300 tỷ USD, trong khi CPI giảm 2,8% vào tháng 2 đã giúp Bitcoin tăng 2% nhờ kỳ vọng Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất. Những diễn biến này cho thấy giá tiền mã hóa rất nhạy cảm với các chỉ báo kinh tế và quyết định chính sách tiền tệ.
Ảnh hưởng này không chỉ giới hạn ở Bitcoin mà còn lan sang các đồng khác như Aptos (APT). Đến tháng 10 năm 2025, Aptos ghi nhận biến động giá 24 giờ là -13,43%, phản ánh phản ứng rộng của thị trường trước các yếu tố vĩ mô. Dữ liệu này nhấn mạnh sự gắn kết giữa các chỉ số tài chính truyền thống và hệ sinh thái tiền mã hóa, cho thấy nhà đầu tư cần sát sao theo dõi chính sách Fed và xu hướng lạm phát khi ra quyết định đầu tư vào thị trường tiền mã hóa.
Sự gắn kết giữa thị trường tài chính truyền thống và tiền mã hóa ngày càng thể hiện rõ, khi biến động liên tục lan tỏa qua lại giữa các loại tài sản. Điều này đặc biệt rõ rệt trong giai đoạn đại dịch COVID-19, khi các cú sốc thị trường toàn cầu đã tác động mạnh đến định giá tiền mã hóa. Nghiên cứu chỉ ra rằng Bitcoin – đồng tiền mã hóa có vốn hóa lớn nhất – thường có mối tương quan mạnh hơn với thị trường truyền thống khi biến động tăng cao. Để minh họa, hãy xem dữ liệu sau:
Tài sản | Lợi suất lũy kế YTD 2025 | Biến động lũy kế YTD 2025 |
---|---|---|
Bitcoin | -69,67% | 48,67% |
S&P 500 | -13,43% | 28,00% |
Dữ liệu cho thấy dù lợi suất của Bitcoin giảm sâu hơn, mức biến động của nó cũng cao hơn đáng kể so với các chỉ số cổ phiếu truyền thống. Điều này cho thấy khi thị trường căng thẳng, tiền mã hóa có thể khuếch đại biến động của thị trường truyền thống. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu đã xác định Ripple là kênh truyền dẫn chính các cú sốc trong hệ sinh thái tiền mã hóa, cho thấy một số tài sản kỹ thuật số đóng vai trò lớn trong việc lan tỏa biến động. Khi thị trường tiền mã hóa ngày càng phát triển, hiểu rõ các kênh truyền dẫn này sẽ là yếu tố then chốt để nhà đầu tư và nhà quản lý kiểm soát rủi ro, đảm bảo ổn định tài chính.