Ekonomi Nobel Ödülü sahibi: Stabilcoin belki de ismini hak etmiyor, riskler kazançlardan çok daha büyük.

Kaynak: The Economist

Derleme: Luffy, Foresight News

GENIUS Yasası'nın teşviki sayesinde, stablecoin ana akım finansın bir parçası haline geldi. Bu yıl Temmuz ayında kabul edilen ABD yasası, stablecoin için bir düzenleyici çerçeve oluşturdu ve ona yasal bir geçerlilik sağlarken, finansal kurumların kendi stablecoin'lerini piyasaya sürmeleri için de bir yol açtı. ABD Başkanı Donald Trump ve ailesinin desteklediği kripto projesi World Liberty Financial, USD1 stablecoin'ini yayımladı. Şu anda en popüler stablecoin olan Tether tarafından çıkarılan USDT'nin, son 12 ayda piyasa değeri %46 artarak 174 milyar dolara ulaştı.

Bu tür, dolar gibi gerçek varlıklara sabitlenmiş kripto paralar, fiyat dalgalanmaları yüksek olan Bitcoin'den daha stabil oldukları iddia ediliyor ve aynı zamanda "düşük maliyet, yüksek hızlı" bir ödeme yöntemi olarak tanıtılıyor. Ancak, stabil coinlerin getirdiği riskler, getirilerinden çok daha fazla olacak ve pazarda çok daha iyi alternatif çözümler zaten mevcut.

İlk nesil kripto paraların (Bitcoin'in temsil ettiği) destekçileri karmaşık bir yapıdadır: hem teknolojik meraklılar, hem de "hükümet kontrolünden kaçış" peşindeki özgürlükçüler, hem de kara para aklayıcılar ve hızlı zenginleşme peşinde koşan spekülatörler bulunmaktadır. Sektörün ön saflarında yer alan kripto şirketleri, esasen madeni para kazançlarına (token ihraç kârları) ve işlem ücretlerine (platform işlem komisyonları) dayanarak gelişmektedir.

Eleştirmenler, bu tür kripto paraların neredeyse hiçbir sosyal değeri olmadığını savunuyor. Vergi kaçırmaya olanak tanıyorlar, hükümetin para basma gelirini azaltıyorlar ve yüksek enerji tüketen madencilik ile çalıştırılmaları gerekiyor; daha da önemlisi, ekonomik kriz anlarında merkezi bankaların ekonomiyi istikrara kavuşturma ve sermaye kaçışını (özellikle ekonomik bir spekülatif şok yaşandığında) engelleme yeteneklerini zayıflatıyorlar. Ayrıca, aşırı dalgalanmaları, bunların gerçek anlamda bir para olmasını tamamen imkansız hale getiriyor.

Stablecoinlerin ortaya çıkışı, son bir sorunun çözümü olarak görülmektedir. Dolar gibi güvenli varlıklara sabitlenerek, "dijital ödemenin verimliliği ile varlık fiyatlarının istikrarını bir arada sunabileceğini" iddia etmektedirler. Ayrıca, kendilerini mevcut maliyetli kuruluşlar - bankalar ve Visa, PayPal ve SWIFT gibi ödeme platformları - ile, özellikle de sınır ötesi para transferleri alanında, rekabetçi olarak konumlandırmaktadırlar. İlk bakışta, bu sektörde bir ilerleme gibi görünmektedir. Ancak tarih çoktan kanıtlamıştır ki, görünüşte güvenli finansal yenilikler, genellikle krizlerin kıvılcımıdır; tıpkı 2008 finansal krizinden önceki finansal türevler ve ipotekli menkul kıymetlerin paketlenmesi gibi.

Stablecoin'lar, para piyasası fonlarına benzer: Görünüşte güvenli görünse de, baskı altında çok çabuk çökebilirler. O zaman, hükümet, "Küçük ve orta ölçekli işletmeleri ve aile varlıklarını korumak", "Finansal risklerin yayılmasını önlemek" veya "Bölgedeki kripto dostu itibarını korumak" gibi nedenlerle, stablecoin sahiplerini kurtarmak zorunda kalabilir. Ve bu tür hükümetin kurtarma beklentisi, stablecoin ihraç edenlerin riskli davranışlarını teşvik edecektir.

Destekçiler, stabilcoinlerin tamamen dolar varlıklarıyla desteklendiğini (yani, dolar nakit, banka mevduatları, ABD tahvilleri, para piyasası fonları vb. ile sabitlenmiş) ve muhasebe firmalarının rezerv büyüklüğünü düzenli olarak denetleyeceğini, düzenleyici kurumların ise denetim sonuçlarını yorumlayıp gerekli düzenleyici önlemleri alacağını ısrarla savunuyor. Ancak gerçekte, tam destek çok da kesin değil. Tether, "rezerv durumunu yanlış beyan etmek" nedeniyle ceza aldı ve rezervleri asla bağımsız bir kuruluş tarafından kapsamlı bir şekilde denetlenmedi; diğer bir stabilcoin ihraççısı Circle ise, Silicon Valley Bank'ın iflası nedeniyle %8'lik rezervinin risk altında kalmasıyla karşı karşıya kaldı, neyse ki Silicon Valley Bank'ın sigortasız müşterileri nihayetinde kamu fonu yardımı aldı.

Rezervlerin gerçekten var olduğu durumlarda bile, rezervlerin yeterli olup olmadığına dair küçük bir şüphe, yıkıcı bir paniğe yol açabilir. 2022'deki algoritmik stabilcoin TerraUSD'nin çöküşü bunun bir örneğidir. Daha da endişe verici olan ise, "GENIUS Yasası"nda stabilcoinlerin geri alımına dair kurallar -"sahiplerin geri alma taleplerine nasıl yanıt verileceği" ve "kriz anında likiditeyi dengelemek için ödemelerin durdurulup durdurulamayacağı" gibi temel maddeler - hala belirsizliğini korumaktadır.

Ayrıca, nakit, devlet tahvilleri gibi güvenli varlıkların getiri oranı son derece düşüktür. Tarihsel olarak, birçok ihtiyatlı şekilde denetlenen banka, daha yüksek getiriler peşinde koşmak için güvenli varlık olarak maskelenmiş yüksek riskli ürünlere yatırım yapmıştır. O halde, neden bankaların stabilcoin ihraççıları üzerinde düzenlemelerin daha gevşek olduğunu varsayarak, bu ihraççıların "faiz spekülasyonu" veya "yatırım yapılmamış mevduat" gibi yollarla getiri peşinde koşmayacaklarını düşünelim?

"GENIUS Yasası" stabilcoin ihraççılarının faiz ödemesini yasaklıyor, bu düzenleme aslında bankaları yatıştırmak için yapıldı; zira bankalar, mevduat sahiplerinin fonlarını stabilcoinlere aktarabileceğinden endişeleniyor. Ancak bu yasak Coinbase, PayPal gibi stabilcoin ticaret platformlarına uygulanmıyor. Bu düzenleyici farklılık, boşluklar bırakıyor: platformlar ihraççılarla işbirliği yapabilir, ancak ihraççılara yönelik düzenleme kurallarına uymak zorunda değiller.

Bazı platformlar bu açığı kullanarak dolaylı yoldan kazanç sağlamaktadır (örneğin, Coinbase ve PayPal, işlem geri ödemeleri ile bunu gerçekleştirmektedir) ve bu kazançları desteklemek için risk almaktadırlar. Ancak bankalardan farklı olarak, bu platformların "sermaye yeterlilik oranı" ve "likidite kapsam oranı" gibi gereksinimleri karşılaması gerekmemektedir ve mevduat sigorta primi ödemek zorunda değillerdir. Böylece, gölge bankacılık alanına girerek gizli bir kamu güvence hizmetinden faydalanmakta, ancak buna karşılık gelen denetim maliyetlerini üstlenmemektedirler.

Siyasi faktörler, stabilcoinlerin risklerini daha da artırmıştır. ABD mevcut hükümeti, kripto para birimlerini teşvik etme konusunda hem kişisel ekonomik çıkarlar hem de ideolojik eğilimler taşımakta, ayrıca jeopolitik hesaplamalar da bulunmaktadır. Kripto paralar, dünyanın dolar talebini artırabilir ve böylece ABD'nin ticaret açığını finanse edebilir. Bugün, kripto endüstrisini destekleyen yetkililer düzenleyici olarak atanmış olup, gevşek düzenlemeler neredeyse kesinleşmiştir.

Bu durum Avrupa ve diğer bölgelerde endişelere neden oluyor. Eğer bir ülke, dolar bazlı stabilcoin'lere sıkı düzenlemeler getirmeye çalışırsa, Trump yönetimi tarafından haksız ticaret engelleri ile damgalanabilir; bu, Amerika'nın şu anda Avrupa'daki teknoloji devlerine yönelik tutumu gibi.

Stablecoin'ların popülaritesi, tam olarak pazarın daha iyi bir ödeme yöntemine duyduğu gerçek ihtiyacı vurgulamaktadır: daha hızlı, daha ucuz, 24 saat kesintisiz, programlanabilir. Ancak, bu tür bir ödeme sistemi, kamu sektörünün doğrudan inşa edip sağlaması gereken bir yapıdır. Şu anda, Brezilya ve Çin etkili dijital ödeme sistemlerine sahip; Euro bölgesi de merkez bankası dijital para biriminin (CBDC) geliştirilmesini ilerletmektedir. Ödeme sistemleri, kamu malı niteliğinde olup, özel spekülatif sermaye tarafından yönetilmemelidir.

Elbette, özel sektör genellikle yeniliğin kaynağıdır, bu nedenle kamu ödeme altyapısının açık kalması, girişimcilerin uygulama geliştirmesine izin veren programlama arayüzleri sunması gerekir. Eğer bu şekilde olursa, böyle bir sistem kamu güveni ve özel yenilik dinamizmini bir arada bulundurabilir.

Stablecoin belki de en son finansal akım olarak dikkat çekiyor, ancak bu, birkaç kişiyi zengin ederken aynı zamanda finansal sisteme istikrarsızlık riski getirebilir. Daha mantıklı bir seçim, ödeme sistemini bir ortak kamu tesisi olarak görmek, spekülatörlerin oyun alanı olarak değil.