Tại sao nói thị trường dự đoán vẫn đang ở giai đoạn khám phá? Bài viết phân tích năm thách thức lớn của Thị trường Dự đoán

Bài viết sẽ thảo luận về năm thách thức lớn mà thị trường dự đoán đang đối mặt: nghịch lý thanh khoản, khó khăn trong khám phá thị trường, hạn chế trong việc thể hiện quan điểm người dùng, vấn đề tạo thị trường không cần phép và bài toán thanh toán của các oracle. Bài viết dựa trên bài viết của Nick Ruzicka, được tổng hợp, biên dịch và viết lại bởi BlockBeats. (Tiền đề: Multicoin Capital: Những cơ hội khởi nghiệp nào còn tồn tại trong thị trường dự đoán?) (Bổ sung bối cảnh: Từ Trump, CZ đến Wall Street, tại sao mọi người đều đổ xô đặt cược vào “thị trường dự đoán”?) Thị trường dự đoán đang bước vào thời kỳ rực rỡ. Các báo cáo về cuộc bầu cử tổng thống của Polymarket xuất hiện trên các tiêu đề, Kalshi thắng trong lĩnh vực quản lý quy định mở ra những lĩnh vực mới, đột nhiên, ai cũng muốn bàn về “máy móc sự thật thế giới”. Nhưng đằng sau cơn sốt này, lại ẩn chứa một câu hỏi thú vị hơn: Nếu thị trường dự đoán thực sự giỏi dự đoán tương lai như vậy, tại sao chúng chưa phổ biến rộng rãi? Câu trả lời không hấp dẫn. Vấn đề nằm ở hạ tầng — ở Mỹ, đó là quy định (ví dụ Kalshi được Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC) chấp thuận, Polymarket thiết lập hoạt động offshore), nhưng vấn đề hạ tầng vẫn còn phổ biến. Ngay cả ở những khu vực hợp pháp hóa thị trường dự đoán, các thách thức căn bản vẫn tồn tại. Các nền tảng dẫn đầu năm 2024 đang dùng tiền để giải quyết những vấn đề này. Theo phân tích của nhà nghiên cứu Neel Daftary của Delphi Digital, Polymarket đã đầu tư khoảng 10 triệu USD vào các khuyến khích nhà tạo lập thị trường, thậm chí trả hơn 50 nghìn USD mỗi ngày để duy trì tính thanh khoản của sổ lệnh. Hiện tại, các khuyến khích này đã giảm xuống còn 0.025 USD cho mỗi giao dịch 100 USD. Kalshi đã chi hơn 9 triệu USD cho các dự án tương tự. Tất cả đều không phải là giải pháp bền vững — chúng chỉ là miếng dán cho các vết thương cấu trúc. Thú vị là, những thách thức cản trở sự phát triển của thị trường dự đoán không phải là bí ẩn. Chúng rõ ràng, liên kết chặt chẽ với nhau, và — đối với các nhà sáng lập phù hợp — rất dễ giải quyết. Sau khi trao đổi với các đội ngũ trong lĩnh vực này và phân tích thực trạng, chúng tôi nhận thấy có năm vấn đề lặp đi lặp lại. Hãy xem chúng như một khung tham chiếu, một bộ thuật ngữ chung giúp chúng ta hiểu tại sao thị trường dự đoán dù về lý thuyết có triển vọng sáng lạn, vẫn còn trong giai đoạn thử nghiệm. Đây không chỉ là các vấn đề, mà còn là lộ trình. Vấn đề thứ nhất: nghịch lý thanh khoản Vấn đề căn bản nhất là về thanh khoản. Hoặc chính xác hơn, là câu hỏi về việc cái nào đến trước, gà hay trứng, khiến hầu hết các thị trường dự đoán trở thành những thành phố ma. Cơ chế rất đơn giản. Khi thị trường mới ra mắt, thanh khoản thấp. Nhà giao dịch gặp phải thực thi kém — trượt giá cao, tác động giá khiến giao dịch không có lợi. Họ rút lui. Khối lượng giao dịch thấp khiến các nhà cung cấp thanh khoản chuyên nghiệp e ngại, vì họ cần phí ổn định để bù đắp rủi ro. Không có nhà cung cấp thanh khoản, thanh khoản tiếp tục khan hiếm. Chu kỳ này cứ lặp lại. Dữ liệu xác nhận điều này. Trên các nền tảng Polymarket và Kalshi, phần lớn các thị trường có khối lượng giao dịch dưới 10 nghìn USD. Ngay cả các thị trường lớn hơn cũng thiếu độ sâu đủ để thu hút các nhà đầu tư tổ chức tham gia có ý nghĩa. Bất kỳ vị thế lớn nào cũng có thể gây biến động giá hai chữ số. Nguyên nhân căn bản mang tính cấu trúc. Trong các bể thanh khoản tiền mã hóa thông thường (ví dụ ETH/USDC), bạn gửi vào hai loại tài sản và kiếm phí hoa hồng khi nhà giao dịch thực hiện giao dịch — ngay cả khi giá không có lợi cho bạn, giá trị của hai bên vẫn được giữ lại. Thị trường dự đoán thì khác: bạn sở hữu hợp đồng, và khi thất bại, những hợp đồng này trở nên vô giá trị. Không có cơ chế cân bằng lại, không còn giá trị dư thừa — kết quả chỉ có hai khả năng: một nửa tài sản về 0. Tệ hơn, bạn còn bị “thu hoạch”. Khi thị trường gần đến kỳ thanh toán và kết quả trở nên rõ ràng hơn, các nhà giao dịch có thông tin biết nhiều hơn bạn. Họ mua từ bạn với giá có lợi cho họ, trong khi bạn vẫn định giá dựa trên xác suất cũ. Cơ chế “dòng lệnh độc hại” này liên tục khiến các nhà tạo lập thị trường bị thua lỗ. Trong năm 2024, Polymarket đã chuyển từ mô hình nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) sang sổ lệnh giới hạn trung tâm, lý do là: sổ lệnh cho phép nhà tạo lập thị trường hủy bỏ báo giá ngay lập tức khi nhận thấy sắp bị kẹt. Nhưng điều này không giải quyết vấn đề căn bản — chỉ cung cấp cho nhà tạo lập thị trường công cụ phòng thủ để giảm thiểu thiệt hại. Các nền tảng này tránh vấn đề bằng cách trả phí trực tiếp cho nhà tạo lập thị trường. Tuy nhiên, việc trợ cấp này không thể mở rộng quy mô. Đối với các thị trường chủ chốt — tổng tuyển cử tổng thống, các sự kiện thể thao lớn, tiền mã hóa phổ biến — mô hình này hoạt động hiệu quả. Thị trường bầu cử của Polymarket có thanh khoản dồi dào. Thị trường NFL của Kalshi cạnh tranh với các nhà cái thể thao truyền thống. Thách thức thực sự nằm ở các khía cạnh khác: các thị trường dự đoán có thể phát huy tác dụng lớn, nhưng do khối lượng giao dịch không đủ để duy trì hàng triệu USD trợ cấp. Mô hình kinh tế hiện tại khó duy trì. Các nhà tạo lập thị trường không kiếm lợi từ chênh lệch giá, mà từ phần thưởng của nền tảng. Ngay cả các nhà cung cấp thanh khoản được bảo vệ với giới hạn lỗ (tối đa thua lỗ 4-5% mỗi thị trường), cũng cần trợ cấp hệ sinh thái để cân bằng thu chi. Vấn đề là: làm thế nào để cung cấp thanh khoản có lợi mà không cần tiêu tiền? Kalshi đang dần chứng minh mô hình thành công. Tháng 4 năm 2024, họ hợp tác với nhà tạo lập thị trường lớn của Wall Street, Susquehanna International Group, trở thành nhà cung cấp tổ chức đầu tiên. Kết quả: thanh khoản tăng gấp 30 lần, độ sâu hợp đồng đạt 100 nghìn, chênh lệch giá dưới 3 cent. Nhưng điều này đòi hỏi nguồn lực mà các nhà tạo lập nhỏ lẻ không thể cung cấp: nền tảng giao dịch riêng, hạ tầng tùy chỉnh và vốn cấp tổ chức. Chìa khóa đột phá không phải là tăng phần thưởng, mà là khiến các nhà đầu tư tổ chức thực sự coi thị trường dự đoán là một loại tài sản hợp pháp. Khi có tổ chức tham gia, các tổ chức khác cũng sẽ bắt chước: rủi ro thấp hơn, định giá chuẩn mực, khối lượng giao dịch tự nhiên tăng lên. Nhưng có vấn đề ở đây: các nhà tạo lập thị trường tổ chức cần đáp ứng các điều kiện nhất định. Đối với Kalshi, điều này có nghĩa là phải được CFTC chấp thuận và có quy định rõ ràng. Còn đối với các nền tảng phi tập trung, gốc mã nguồn mở, thiếu quy định hoặc quy mô lớn, con đường này không khả thi. Các nền tảng này đối mặt với các thách thức khác: làm thế nào để kích hoạt thanh khoản khi không thể cung cấp tính hợp pháp quy định hoặc đảm bảo khối lượng giao dịch? Đối với các nền tảng ngoài Kalshi và Polymarket, vấn đề hạ tầng vẫn còn bỏ ngỏ. Các nhà sáng lập đang thử nghiệm gì? Khuyến khích thanh khoản dựa trên thưởng đặt lệnh theo chất lượng, ví dụ rút ngắn thời gian giao dịch, tăng quy mô báo giá và giảm chênh lệch giá. Phương pháp này thực tế, nhưng chưa giải quyết vấn đề căn bản: các khoản thưởng này vẫn cần nguồn vốn hỗ trợ. Token của giao thức cung cấp một phương án thay thế — phát hành token để trợ cấp nhà cung cấp thanh khoản (LP), thay vì dùng vốn đầu tư mạo hiểm, giống như cách Uniswap và Compound khởi tạo. Hiện chưa rõ token dự đoán có thể tích lũy đủ giá trị để duy trì lâu dài hay không. Các khuyến khích đa thị trường dựa trên xếp hạng, cung cấp thanh khoản đa dạng, phân tán rủi ro, giúp duy trì sự tham gia lâu dài. Thanh khoản tức thời (JIT) chỉ cung cấp khi người dùng cần. Các bot giám sát các giao dịch lớn trong bể thanh khoản…